Sosyal Medya ajansı / Danışmanlığı

Sosyal Medya Ajansı (Danışmalığı)

 

• SOSYAL MEDYA YÖNETİMİ ve SOSYAL MEDYADA REKLAM UYGULAMALARI

Sosyal medya yönetimine artık diğer pazarlama aktivasyonları gibi stratejik bir bakış açısıyla eğilmeye özen gösteren şirketler, konuyla ilgili yazılım ve uygulamaların desteğini alıyor, sosyal medya ajansları ile paylaşım yaparak markanın sosyal medyadaki varlığını kapsamlı bir biçimde yönetmeye çalışıyor. Tüketici ile en yakın temas noktasında markalar stratejik kararlar alırken, dijital ajanslar 360 derece kapsamlı hizmetleri, konuya özel yazılım ve uygulamaları ile bu yeni platformda kurumsal varlığın doğru konumlanmasını sağlıyor.

• SOSYAL MEDYA YÖNETİMİ ve SOSYAL MEDYADA REKLAM UYGULAMALARI

Son yılların bireyleri etkisi altına alan sosyal medya rüzgarı, artık markaların da gündemi, birçok şirketin önceliği. Forrester Research Kıdemli Danışmanı Şenol Ünen e göre, sosyal medya müşterilere eskiye oranla çok büyük bir güç veriyor. Müşteriler sosyal medya ortamlarında, aldıkları ürün ve hizmetler ve bunları sağlayan şirketlerle ilgili geribeslemeler yapabiliyorlar. Bu yeni gelişen dünyayla başedebilmenin tek yolu ise şirketlerin çalışanlarını yetkilendirmesi yorumunu yapan Ünen, çalışanların bu ortamlarda, şirketlerinin stratejisine aktif destek vermesini sağlamanın önemine dikkat çekiyor.

• SOSYAL MEDYA VE KURUMSAL ŞİRKETLER

Sosyal medyanın kurumsal varlık adına öneminin artması, şirketleri bu konuda çözümlere yöneltiyor. Bu ihtiyacı gören BT şirketleri de, sosyal medya takibi, kontrolü ve diğer iş uygulamaları ile bütünleşik yapıları hızla geliştirip, yenileyerek şirketlere sunuyor. Bu konuda ihtiyaçların gelişiminin hız kesmesi de beklenmiyor. Şirketlerin sosyal medyanın gücünü fark etmesi, BT şirketlerinin de bu alanda kapsamlı çözümler sunarak, sosyal medyada varlık gösterme, bu varlığın ölçümü, denetimi gibi başlıklarda desteklerini beraberinde getiriyor.

• SOSYAL MEDYA AJANSLARI VE SOSYAL MEDYA YÖNETİMİ

Şirketlerin sosyal medyada varlık gösterme ilgisinin artması, bu konuda sosyal medya ajanslarından destek almaları sonucunu da beraberinde getiriyor. Söz konusu ajanslar; farklı teknikler, uygulamalar ve takip yöntemleriyle markanın sosyal medyadaki varlığını hayata geçirip, tüm adımları an be an kontrol edebiliyor. Sosyal medyada var olmak kadar, bu varlığın yönetiminde uzman desteği de ayrı bir gereklilik halini alıyor. Çünkü konu artık sadece Facebook ta bir sayfa açıp, ayda yılda bir kez oraya bir mesaj yazmak, grup veya sayfa üye sayısına bakıp mutlu olmak değil. Sosyal medyanın reklam pazarındaki payı, konvansiyonel medyaya adım adım yaklaşırken, önemi ve sağladığı verim de bu geleneksel medya araçlarından çok daha yüksek.

• MARKALAR VE SOSYAL MEDYADAKİ DURUŞLARI

Her sektörden ve her ölçekten marka, tüketici ile iletişim, ürün ve hizmetleri ile ilgili en net yorumları elde etmek, marka değerini sürekli geliştirmek için tüm gücüyle sosyal medya platformlarında yerini alıyor, bu varlık için önemli bütçeler ayırıyor. Günümüzde her sektörden her şirket, sosyal medya varlığı için gerek kendi içinde yapılanmalara hayat veriyor gerekse bu alanda yetkin ajansların desteğini alıyor. Çünkü tüm şirketler için, doğrudan müşteri ile iletişim kurulabilen, müşteri yorum, eleştiri ve beklentilerinin elde edilebildiği bu kadar etkili bir mecra yok.

• SONUÇ

Kendinizi ya da firmanızı tanıtmak ve sosyal ortamda bilinirliğinizi arttırmak için sosyal ağlardan daha etkin bir yok günümüzde. Her ne kadar özel ve genel olarak her iki alanda da yoğun bir varlık gösteremese de Google Plus, tanıtımınız açısından, ulaşmaya çalıştığı geniş kitle sebebiyle, size tatmin edecek özelliklere sahip. Öte yandan, mini bir blog olması sebebiyle Twitter paylaşımlarınızı rahatça sergileyebileceğiniz bir ortam değil. Ancak Twitter ı bir kanaat önderi haline gelmek ve yaygın topic ler yaratarak fikirlerinizi paylaşmak amacıyla da oldukça etkin bir şekilde kullanabilirsiniz. Facebook ise, hem kullanım açısından diğer iki ağı geride bırakması hem de video, fotoğraf ve yazılarınızı paylaşmanıza olanak tanıması sebebiyle şu anda kitlelere veya belirli kesimlere ulaşmanızı sağlaması açısından en verimli sosyal ağ olarak kabul ediliyor. Ne olursa olsun, sosyal ağlar hayatımızı kolaylaştırmaya devam ediyor.

• Sosyal Medya Nedir

Sosyal medya platformları şirketlerin, markaların ya da kişilerin kendilerini hedef kitlelerine dilediği gibi anlatabildiği, internet üzerindeki platformların genel adıdır. Bu tanım göz önüne alındığında sosyal medyanın bu kadar çok kullanılmasındaki nedenler de kolaylıkla anlaşılabilir. Kişiler ya da markalar sosyal medya üzerinden hedef kitlesine göreceli olarak bir ücret ödemeden kolaylıkla ulaşabiliyor. Daha da önemlisi insanlarla algısını, tarzını, düşüncesini paylaşabiliyor.

Bunun yanında markalar söylemek istediklerini en iyi yansıtacak sosyal medya platformlarını da seçme özgürlüğü yakalıyorlar. Fotoğraflar üzerinden tanıtım yapmak isterse Instagram’ı, sadece videolarla yansıtmak istediğinde Youtube’u, tamamen kurumsal olmak için Linkedin’i ya da eğlence odaklı olmak için Snapchat’i seçebileceği gibi hepsi içinse Facebook’u tercih edebiliyor.

Sosyal medya tercih edilebilirlik açısından televizyon gazete ve film gibi geleneksel medyaya fark atıyor. Çünkü; sosyal medya danışmanlığı Bu mecralara göre daha fazla erişilebilir olan sosyal medya platformları herkesin kullanımı için uygundur. Kontrol altında olan geleneksel medyada mesajlar ortaya çıktıktan sonra değiştirilemez ancak sosyal medyada paylaşımlara yorumlara anında müdahale etmek mümkündür. Sosyal medya bu anlamda özgürdür. Tercih edilmesindeki en büyük nedenlerden biri de sunduğu bu ifade özgürlüğüdür.

 

• Sosyal Medyada Sizin İçin Ne Yapar?

• İçerik Yönetimi

Sürekli canlı kalan sosyal medyanın uygun bir şekilde düzenli beslenmesi gereklidir. Markanızın değerlerini sosyal medyaya uygun hale getirir ve bu yönde yaratıcı içerikler üretiriz. Blog yazıları, videolar, görseller ve gifler hazırlar sosyal medya yeniliklerini yakalarız.

• sosyal medya hizmeti

• Moderasyon

Sosyal medya hesaplarımız düzenli olarak takip edilir. Doğrudan gelen takipçi yorumları anında yanıtlanır. Bu şekilde müşteri memnuniyeti sağlamak marka itibarı açısından oldukça önemlidir.

• Sosyal Medya Takibi

Siz sosyal medyada olmasanız dahi insanlar markanız hakkında sosyal medyada konuşur! Ya da sosyal medyada yer alsanız da doğrudan sizinle iletişime geçmeyebilirler. Bu da kontrolümüz dışında olduğundan fark etmeden çığ gibi büyüyebilir. Bu yüzden sosyal medyayı uygun programlarla takip etmek önemlidir.

• Online İtibar ve Kriz Yönetimi

Markanızla ilgili oluşabilecek krizleri önceden tahmin eder, araştırır senaryoları çıkartır. Sonradan bu senaryolara uygun önlemler alır. Yaptığımız sosyal medya takibi sosyal medya uzmanlarımız tarafından yapılır krize sebep olabilecek konular belirlenir. Yayılım sağlanmadan önlem alınır ve krizin oluşmaması sağlanır.

• sosyal medya yönetim

• Dijital PR

Halkla ilişkiler odaklı ele alınan markanız bir bütünlük sağlanarak yönetilir. Seo’ya uygun metinler ve görseller seçerek marka hesaplarınızın arama motorlarında üst sıralarda organik olarak çıkması sağlanır. Sosyal medya pazarlaması için bu oldukça önemlidir.

• Sosyal Medya Yönetimi

Dijital ekosistemde, kullanıcılar markalarla etkin olarak iletişim halindeler. Kontrolsüz yapılan sayfa ve kampanya yönetimleri, marka için intihar niteliği taşıyan krizlere yol açabilir düzeydedir. Türkiye’de ve dünyada sık rastlanan kriz vakaları, markalar için sosyal medya yönetiminin ciddi bir fırsat ve hassas bir süreç olduğunu kanıtlar..

• Sosyal medyanın etkileşim işlevi sayesinde sanal ağda bir araya gelen kullanıcılar çevrim içi olarak bilgi, düşünce ve fikir alışverişi yapabilir; çeşitli yapılardaki pratikleri, davranışları ve aktiviteleri gerçekleştirebilirler (Safko & Brake, The Social Media Bible, Ward, sosyal medyanın geleneksel medyadan farklılaştığını belirtmiş; daha demokratik bir katılıma imkan veren sosyal medyanın diyalogları artırıcı bir işlevi üstlendiğini söylemiştir. Konuya farklı bir açıdan yaklaşan Thomas ise, sosyal medyayı “Milenyumun Müşteri İlişkileri Yönetimi (MİY)” olarak tanımlasa da sosyal medyanın basit bir pazarlama ağı olmadığını, zamanla daha özgün bir yapıya ulaşabileceğini belirtmiştir.

 

• Sosyal medya, kullanıcıları birbirine bağlarken ve sanal dünyada büyük bir ağ toplumunu ortaya çıkartırken firmalar ve çeşitli kurumlar sosyal medyanın gücünü fark ederek bu ağda yerlerini almışlardır. Ancak kâr amacını güden kurumların sosyal medyaya bakış açıları farklı olmuştur. Sosyal medya yönetimi artık firmaların satış ve pazarlama departmanlarının en önemli parçası haline gelmiştir.

 

• Ağda yer alan kullanıcılar firmaların tanıtımına yardımcı olabildiği gibi firma hakkındaki olumsuz yorumların da yayılmasına neden olmaktadır. Bu sebeple kurumsal firmalar sadece sosyal medya yönetimi için ayrı birimler kurmaktadırlar. 24 saat açık bir sosyal ağda firma hakkında her an yayılma ihtimali olan olumsuz yargıların doğru yönetilebilmesi, profesyonel bir bakış açısını gerektirmektedir. Sosyal medya sayesinde bireyler sanal dünyada ürettikleriyle sınırlı bir alanda hapsolmaktan kurtulmuşlar; her bireye ait olan monologlar arasındaki etkileşim sayesinde diyalog kurabilir hale gelmişlerdir. Bilginin sadece belirli toplulukların elinde olması durumu sosyal medya aracılığıyla çözülmüş; bilgi dağılımı konusunda daha adaletli sonuçlara ulaşılmıştır. Kullanıcılar içerik tüketen bir konumu aşarak içerik üreten bir konuma yükselmiştir.

 

• Sosyalmedyada üretilenler sadece belirli medya araçlarından gelen ürünler veya sonuçlar değildir. Bu ağda üretilen, paylaşılan, değiştirilen her şey sosyal medya sürecinin birparçasıdır. Sosyal Medyanın Önemi ve Gelişimi Sanal ağlar sayesinde bilgilerin yayılma hızı son derece artmıştır. İnternet sayesinde artık bilgiye ulaşmak çok daha kolay hale gelmiştir. Bilginin sosyal medya sayesinde anlık olarak dünyaya yayılması ve esnek bir yapıyı içermesi sosyal medyayı benzersiz kılmaktadır.

• İnternetin ve dolayısıyla bilgi teknolojilerinin küresel çapta yaygınlaşmasıyla birlikte internet hattına ulaşabilen herkes bu ağda yer alabilmiş ve diğer herkesle iletişime geçme olanağına kavuşabilmiştir. Bu durum aynı zamanda şirketlerin pazarlama stratejilerini de doğrudan değiştirmiştir. Sıradan kullanıcılar sınırların kalktığı sanal dünyada dünyadaki diğer topluluklara ve pazarlara seslenebilme olanağını bulmuş ve e-ticaret sayesinde dünyaya satış yapar olmuştur.
•  
• Sosyal medya, diğer iletişim araçlarından ve medya kanallarından sıyrılarak günümüzde önemli bir yer edinmiştir. Her geçen gün internet kullanımının arttığı dünyada sosyal medya bireylerin en çok tercih ettiği platformlardan biri olmayı sürdürmektedir. Kısa sürede internet kullanımının en çok kullanılan bölümü haline geleceği düşünülmektedir. Sosyal medya sadece bir iletişim aracı olmakla kalmayıp bilgiyi arama, oyun oynama, araştırma yapma, tanıtım yapma, insanlara ulaşma gibi birçok işlevi yerine getirmektedir.

 

• Sosyal medyanın yaygınlaşmasından sonra pazarlama stratejilerinde yapılandırmaya giden şirketler sosyal medyanın avantajlarından yararlanmak istemişlerdir. Ancak sosyal medya herkese tamamen açık bir ağ olduğu için bu alanda pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmek farklı yaklaşımları gerektirmektedir. Çünkü sosyal medyada tüketicilerin büyük bir ağırlığı vardır. İçerik üreticisi olmaları yanında tüketici veya potansiyel müşteri olarak görülen bütün kullanıcılar sosyal medyaya yön verebilmektedir. Sosyal medya neredeyse bütün toplumdan bireylerin yer aldığı bir ağdır. Öğrenci, beyaz yakalı çalışan, işsiz, esnaf, çocuk, müzisyen vs. gibi farklı birçok kesimden insanın bulunduğu bu ağda doğru kitlelere ulaşıp doğru bir pazarlama faaliyeti yürütmek oldukça güçtür. Önceleri Myspace gibi paylaşım alanları; ICQ gibi sohbet programları popülerken sonradan ortaya çıkan Facebook, Twitter, Instagram ve Linkedin gibi farklı yapılara sahip sosyal medya siteleri, küresel çapta kullanıcı sayılarına ulaşarak günümüzün en popüler sosyal medya kanalları haline gelmiştir.

 

• Sıradan bir kullanıcı ile küresel bir üne sahip bir sanatçı aynı platformda aynı kurallara tabi olarak buluşup sohbet edebilmektedirler. Bu durum demokratik bir medya alanını ortaya çıkarmaktadır. Sosyal medya sadece bir buluşma alanı olmamakta; bu alanlarda öne çıkan kişiler bu medya aracılığıyla ün elde edebilmektedirler. Şirketlerinin pazarlama faaliyetlerinin önemli bir kısmını sosyal medya üzerinden sürdüren pazarlama uzmanları sosyal medyanın geribildirim özelliğini kullanarak sonra çalışmalarında daha iyi hazırlıklar yapabilmektedir. Buradan aldıkları geribildirimler sadece kullanıcıların yaptıkları yorumlar değildir. Tıklanma miktarları, ulaşım oranları ve yapılan analizlerle sosyal medya faaliyetlerinin ne kadar etkili olduğu ölçülebilmektedir. Sosyal medya alanları günümüzde şirketlerin verdiği alanlardan biridir. Bu alanlarda yapılan olumsuz bir eleştiri sayısız birçok kullanıcı etkileyeceğinden bu alanın pazarlama anlamında yönetilmesi oldukça kritiktir. Olumsuz yorumların azaltılması dışında olumlu yorumların gerçek kişiler tarafından çokça yapılması ise işletmelerin arzu duyduğu bir gelişmedir. Bunula birlikte firmalar artık televizyon reklamı gibi geleneksel alanlara yönelmekten çok sosyal medyaya yönelerek mal ve hizmet tanıtımını doğrudan buradan yapmaktadır. Son yıllarda şirketlerin sosyal medyayı yoğun olarak kullandığının söylemek mümkündür.

 

• Sosyal medya sayesinde bir araya gelen kullanıcılar bu alanı organizeolabilecekleri bir yer olarak gördükten sonra bir kamuoyu oluşturabilecek potansiyele ulaşmışlardır. Örneğin bir şirket hakkında birçok kişiden duyulan olumsuz yorum potansiyel binlerce müşterinin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Markanın zarar görmesi ve kamuoyunda olumsuz olarak değerlendirilmesi şirketlerin en son istediği durum olduğundan işletmeler de bu duruma karşı önlemlerini almaya çabalamaktadırlar. Şirketler kurumsal yapının esnekliği ve özgünlüğü oranında sosyal medya hızlı cevap verebilme işlevini edinirler. Bu sebeple işletmeler nasıl esnek bir yapı kuracaklarını düşünmeye başlamışlardır. Ayrıca krizin getirdiği mali yük de işletmeleri ucuz bir iletişim medyası olan sosyal medyaya yönlendirmektedir.

 

• Günümüzde tüketiciler artık şirketlere karşı haklarını bilir hale gelmişlerdir. Satın aldığı bir üründen memnun olamayan biri hemen bir tüketici heyetine başvurmaktadır. Ayrıca satın aldığı ürünün bütün özelliklerine eksiksiz ve doğru olarak ulaşmak istemektedir. Tüketici sosyal medya aracılığıyla insanlara ürünün tanıtımını yapabileceğinin farkındadır. Eğer üründen veya işletmeden herhangi bir sebeple memnun kalmazsa o işletmeyi sosyal medyada zor bir duruma sokabileceğinin de farkındadır. Bu sebeple sosyal medyanın gidişatına yön veren kullanıcılar veya potansiyel tüketicilerin satın alma davranışlarında hangi yolu izlediğini, hangi noktalarda ne tür beklentiler içerisine girdiği, satış sonrası ne tip aksiyonlar beklediği titizlikle araştırılıp işletmenin yapabilecekleri tek tek belirlenmelidir. Sosyal medya kullanıcıların birbirini eklemesi, önermede bulunması gibi farklı birçok etkileşim seçenekleri sayesinde çeşitli toplulukların, arkadaş gruplarının ortaya çıkmasına neden olmuştur.

 

• Sosyal medyanın kişileştirme özelliği sayesinde kullanıcılar kullandıkları özgün fikirlerle özgün sayfalar oluşturabilmekte; binlerce hatta milyonlarca insana ulaşabilme olanağına kavuşmaktadır. Bu durum e-ticaret alanını da doğrudan etkilemiştir. Sosyal ağların varlığı e-ticaret yapılacak satıcıların belirlenmesinde büyük bir rol oynar. Sosyal ağlar içinde konuşulan konular ve yapılan tartışmalar belirleyicidir. İşletmenin yapacağı bir hata yankısını hemen sosyal medyada bulur. Bu sebeple işletmeler artık attıkları her adımda daha dikkatli olmakta; kullanıcıların sanal ağlarda yaptığı yorum, görüş ve eleştirileri ciddiye almaktadır.

 

• Ticari anlamdaki sosyal medya dünyasında sadece alım ve satım işlemlerine aracılık geliştirilmez. Reklam, tanıtım, yeni işbirlikleri kurma yanında müşteri ilişkileri yönetme, insan kaynakları, araştırma-geliştirme ve uygulama gibi birçok önemli işletme fonksiyonu bu alanda gerçekleştirilebilir. Bu sebeple firmalar sosyal ağlarda başarılı bir yönetim sürecini gerçekleştirebilmek için sosyal medya konusunda uzman çalışanları görevlendirmelidir. Sosyal medya üzerinde amatör bir şekilde yapılacak iletişim çabaları kullanıcılar tarafından samimi bulunmayacağından firma arzu ettiği sosyal ağ yayılımını elde edemeyecektir. Ağdaki kullanıcıları samimi bir iletişim ve etkileşim alanına yöneltmek ciddi çaba gerektiren bir süreçtir.

 

• Kullanıcılar her türlü bilgi kaynağına internet sayesinde rahatlıkla ulaşabildiği için bu özelliğini sosyal medyada yer alan kurumsal kullanıcılar için de kullanmak ister. Tüketici almak istediği ürün hakkında doğru ve olabildiğince çok bilgi alma arzusundadır. Bu durum müşteri memnuniyetini beraberinde getirecektir. Ancak sosyal medya dünyasında sunum da çok önemlidir. Ürünün özelliklerini birer liste şeklinde talep edenlere sunmak veya alışagelmiş kampanyalarla promosyon verme gibi yöntemlerle satış yapmaya çabalamak olası müşteriler için çekici gelmeyecektir. Sosyal medyanın sunduğu bütün olanakları kullanarak kurumsal kimliğe ve ürüne uygun en doğru ve yaratıcı sunumu yapmak, işletmeyi bir adım öne çıkaracaktır. Sosyal medya potansiyel müşterilerin egemenliğinde bir mecra olduğu için her zaman onların faydasını düşünmek doğru bir bakış açısı olacaktır.

• Yeni medyanın iki tipik niteliği vardır: İnteraktiflik (etkileşimli) ve dijitallik.

Şirket, müşteriler ve medya arasındaki etkileşim bu nitelikleri doğurmuştur. Müşteriler genel olarak klasik pazarlama faaliyetlerinden hoşlanmazlar ancak dijital pazarlama ve sosyal medya ağları bu olayı daha eğlenceli hale getirdiği için faaliyetler müşteri nezdinde daha kabul edilebilir seviyededir.

 

• Sosyal medyayı kullanmanın maliyeti neredeyse yoktur. Hızlı ve ucuz olması onu diğer iletişim ve medya araçlarından farklı kılmaktadır. Sosyal medyada binlerce içerik üreticisi olduğu için çok sayıda yaratıcı ve katılımcı unsurlarla karşılaşılmaktadır. Burada katılımcı olan her kişi ayrı bir içerik üreticisi olmakta; sosyal medyada var olan hemen her şey kullanıcıların ortaya koyduklarıyla oluşmaktadır. Bu yüzden çok sayıda fikir, görüş ve bakış açısıyla karşılaşmak mümkündür.

 

• Sosyal medyanın ilk oluşumları incelendiğinde 1979 yılında Tom Truscott ve Jim Ellis’in kurucusu olduğu Usenet karşımıza çıkmaktadır. Bu sistemin temelinde makalelerin haber gruplarına gönderilmesi vardır.

 

• Sosyal medya internetin gelişmesiyle birlikte ortaya çıktığı için ilk olarak internet hakkında bilgi edinmek önemlidir. kavramını anlayabilmek için, sosyal medya kavramını oluşturan internet hakkında biraz bilgi edinmek gerekir. 1969 yılında Advanced Research Projects Agency (ARPA) bünyesinde bulunan araştırma birimlerini bir bilgisayar ağıyla birleştirme fikriyle başlayan proje günümüzde kullanılan internetin temelini atmıştır. Ticari alanda internetin kullanılması 1994 yılı itibariyle başlamıştır. 1995 yılında şirketlerin servis sağlayıcı olarak bu işe girişmeleri internet çağını başlatmış oldu.

 

• 1997 yılında kurulan SixDegrees sitesi ilk sosyal medya sitelerinden biridir. Bu siteye giren kullanıcılar kendilerine ait profiller oluşturup arkadaş ekleyebilmişlerdir. Kısa sürede büyük üne kavuşan site 2000 yılında 125 milyon dolara satılmış olsa da artan sosyal medya rekabeti yüzünden 2001 yılında kapatılmıştır. Türkçe sözlüklerde bu kavram yer almasa da artık internet dünyasının en önemli bileşeni haline gelmiştir. Buna rağmen iletişim ve pazarlama araştırmalarından sosyal medya konusu en popüler konulardandır. Önceleri internet dünyası tek yönlü bir hizmet sunarken Web 2.0’ın geliştirilmesi etkileşimin ve iletişimin ön planda olduğu bir sistemi kullanıcılarına sunmuştur. Bu yeni sistemde kullanıcılar uzman oldukları bilgileri paylaşmakta, aynı anlayışta olan insanlar kolaylıkla bir araya gelmekte, bireyler merak ettiği konular hakkında istediği tipte bilgiye ulaşabilmektedir.

 

• En popüler sosyal medya sitesi olan Facebook 2004 yılında Amerika’da Mark Zuckerberg ve arkadaşları tarafından kurulmuştur. Önceleri arkadaş çevresi için kurulan site 2006 yılından sonra geliştirilerek herkesin hizmetine sunulmuştur. Enpopüler video izleme sitesi olan Youtube ise 2005 yılında kurulmuştur (Akkaya, 2013, s. 13). Yine bu yıllarda kurulan Twitter ise kısa ve kalıp yazılarla, zaman akışıyla takip edilebilen bir platform olarak ünlenmiştir.

 

•  Sosyal Medyanın Avantajları ve DezavantajlarıSosyal medyanın avantajları ve dezavantajları şunlardır:

1. Sosyal Medya Güncel ve Hızlıdır: Şirketler artık bilgi verme, sorun çözme, iletişim kurma gibi işleri kendi internet sitesinden çok sosyal medyada açtığı kurumsal hesaplardan yapmaktadır. Çünkü kullanıcıların çoğu sosyal medyada vakit geçirmekte; firmaların kurumsal web siteleri ilgilerini çekmemektedir. Ancak kurumsal hesaplar gerekli gördükleri noktalarda sosyal medyadaki kullanıcıyı kendi web sitesine yönlendirebilmektedir. Burada kurumsal web sitesinin ilgi çekici olması sorunu ortaya çıkmaktadır. Yine de sosyal medyanın hızı ve hemen cevap verilebilirliği tartışılmazdır. Kullanıcılar bilgi edinme taleplerini de sosyal medyadan ilgili kurumlara iletebilirler. Potansiyel müşteriler edindikleri bilgiler ve yaptıkları karşılaştırmalar sayesinde satın alma davranışında bulunabilirler. Bu sebeple hızlı, kolay ve rahattır. Potansiyel tüketicilerin satın alma davranışı bu yeni anlayış sayesinde kökten değişmiştir.

2. Sosyal Medya Ucuzdur: Şirketler genellikle pazarlama, tanıtım ve reklam faaliyetleri için büyük bütçeler ayırırlar. Ancak sosyal medyada yer alıp bir hesap açmak bedavadır. Kurumsal hesaplar için sosyal medya sitelerinin özel hizmetleri olsa da bunların maliyeti çok yüksek değildir. Sosyal medya kullanımında ortaya çıkan en önemli maliyet zaman olmaktadır. Tüketiciler ise bu alanı ücretsiz olarak sadece zaman ayırarak kullanırlar. Hem fiyat karşılaştırması hem de bilgi edinme fırsatını yakalayan tüketiciler sosyal medya sayesinde arzu ettikleri ürün ve hizmetlere daha düşük fiyatlarla ulaşabilirler. Sosyal medyada üzerinden alışveriş de yapılabilir. Bu alan üzerinden yapılan e-ticaret daha düşük maliyetlere sebep olduğundan fiyatlar da genel bir düşüş gözlenebilir. Kısaca sosyal medyanın kullanımının her taraf için düşük maliyet anlamına geldiğini söylemek doğru olacaktır.

 

3. Sosyal Medya Güvenilirdir: İnsanlar genellikle diğer insanların söylediklerini kurumsal hesapların söylediklerinden daha çok ciddiye alır.Kullanıcılar kurumsal dilin tekdüzeliğinden sıkılmış olmalılar ki kurumsal mesajlara çok önem vermezler. Bu sebeple artık firmalar da tüketicilerine doğru bir şekilde mesajını iletebilmek için daha renkli bir iletişim anlayışını hayata geçirmeye çalışmaktadır. Ayrıca tüketicilerin firmalar hakkında yaptığı olumlu veya olumsuz yorumlar diğer insanların satın alma davranışını ciddi bir şekilde etkilemektedir. Aynı şekilde sosyal medya üzerinden yapılan şikâyet, ürün durumu gibi sorgulamalar da kısa sürede cevaplandırılabilir.

 

4. Sosyal Medya Firma İmajını İyileştirir: Şirketlerin sosyal medyada yer alması ve ilgi çekici bir sosyal medya yönetimin uygulaması şirketi arama motorlarında daha üst seviyeye çıkaracaktır. Ayrıca bu şirketler sanal ağ üzerinden konuşuldukça yayılacak ve potansiyel tüketicilere ulaşmak çok daha kolay olacaktır. Genellikle insanlar şirketlerin kurumsal sitelerini girmeyi pek tercih etmediğinden bütün işlemleri bu site üzerinden yapmak, şirketin sanal ağda kapalı bir ortamda kalmasına neden olacaktır. Doğru sosyal medya yönetimi dijital yerlilerin doğrudan ilgisini çekecektir.

 

5. Sosyal Medya İletişimi Kolaylaştırır: Sosyal medyanın en öneli işlevi iletişimi sağlamaktır. Anlık mesaj gönderme özelliğiyle bu mecralar üzerinden sohbet etmek mümkün olduğu için sorunların iletilmesi ve çözülmesi çok kısa sürede yapılabilmektedir. 24 saat kullanıma açık olan sosyal medya kanalları sayesinde müşteriler, kurumun sunduğu hizmetlere istedikleri zaman ulaşabilmektedirler. Hatta müşterileri çevrimiçi katılım yapıp başka yerde satılan bir ürünü almak için sosyal medyayı kullanabileceklerdir. Türkiye en yüksek sosyal medya kullanıcı oranına sahip olan ülkelerden biri konumundadır. Birçok internet kullanıcısı (özellikle genç yaşlarda olan kullanıcılar) internette geçirdiği vakit boyunca sosyal medya sitelerini seçmektedir. Bu durum ülkede kitap okuma oranlarını ise iyice düşürmektedir. UNESCO’nun yaptığı araştırmaya göre Türkiye’de kitap okuma oranı on binde birdir. Sosyal medyanın iletişim ve bir gruba üye olabilme niteliği birçok gencin bu mecrada saatlerce vakit geçirmesine neden olduğundan diğer alanlarla ilgilenmek imkânsız bir hale gelmiştir. Yine sosyal medya Postman’a göre televizyon dünyasıyla birlikte çocukluğu bitiren, “ayıp”ları yok eden dönem de internet çağıyla birlikte son bulmuştur. Bilgiye ulaşmanın bu kadar kolay olduğu, çok sayıda bilginin internet dünyasında yer aldığı bu dönemde bilgiyi kullanıp işleminin önemini kavrayamayacak kitleler yeni bilgi üretimine katkıda bulunamayacaktır. Bilginin yayılımı daha demokratik bir görünümü ortaya koysa da bilginin kaynağının ve üretiminin sıradan hale gelmesi bilgiyi bulup işlemeyi önemsizleştirecektir.

Sosyal Medya ve Geleneksel Medya Arasındaki Farklar

Sosyal medyanın geleneksel medyadan farkları şunlardır

1. Sosyal medya ile yeni içerikler daha kolay keşfedilebilir. İçerikler genelde kullanıcılar tarafından üretildiğinden ve yine onlar tarafından beğenildiğinden akış ve trend kendiliğinden oluşur. Ücretli ve sıkıcı reklamlardan çok deneyime ve yorumlamaya dayalı bu yeni tanıtım içerikleri sosyal medyanın önemli avantajlarından biridir.

2. Sosyal medya pazarlamasıyla web sitesi trafiği artırılabilir. Şirketler sosyal medya hesapları yanında kurumsal web siteleri de oluşturur. Bu sitelerin de yaratıcı içerik, sade tasarım ve kolay kullanım sağlaması, sosyal medya pazarlamasını tamamlayacaktır. Kullanıcılar dâhil oldukları ağlarda paylaşımların sıkı birer takipçisi olarak devamlılığı sağlayacaktır.

3. Sosyal medya pazarlaması ile güçlü ilişkiler kurulabilir. Sosyal medya sanal bir ağ da olsa burada kurulan ilişkiler samimiyete ve gerçeğe dayalıdır. Normal zamanda bir araya gelinemeyecek kullanıcıları aynı ağlarda bir araya getiren sosyal medya kalıcı ilişkiler için önemli bir aracı olarak görülmelidir. Sosyal medyada kullanıcıların bir kısmı şirket için potansiyel müşteri olarak kabul edilse de birçok kullanıcı şirketi sırf bilgi alma, öğrenme, merak duygusunu tatmin etme gibi amaçlarla takip eder. Geleneksel medyada verilen reklam ve mesajlar genellikle tek yönlüdür. Müşteri mesajı bir şekilde alır ve mesaj, müşterinin zihninde yer eder ya da etmez. Müşterinin nasıl tepki verdiğini şirketler anında ölçemez. Daha sonra yapacağı pazarlama araştırmalarında ne kadar etkili olduğunu öğrenebilse de bunu yapana kadar uzun bir süre geçer. Ancak sosyal medya üzerinden yapılan pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinde müşterinin veya potansiyel müşterilerin anlık tepkilerine, yaptıkları yorumlara anında cevap vermek veya bunları kayıt altına alıp çözüm üretmek mümkünüdür. Ayrıca şirketler bu yol aracılığıyla çok daha büyük bir kitleye seslenme fırsatını çok daha düşük maliyetlerle sağlayabilecektir. Geleneksel medya araçları da sosyal medyayı keşfetmiş; esnek olmayan yapısını daha esnek bir tarafa çekmeye başlamıştır. Sosyal medyanın katılımıyla ve burada yer alan kullanıcıların tepkileriyle şekillenen televizyon ve radyo programlarını görmek mümkünüdür. Sosyal medyanın kaynağı ise yeri geldiğinde geleneksel medya olabilmektedir. Örneğin, haber paylaşımında genellikle medya ajanslarının veya gazetelerin ürettiği haberler paylaşılır. Bu durumlar, yer yer sosyal medya ile geleneksel medyanın iç içe olabilirliğini göstermektedir.

Sosyal medyanın geleneksel medyanın farkı kısaca şu başlıklarla özetlenebilir

1. Erişim: Bu iki medya türü de kitlelerin erişimine açıktır. Kitlelerin miktarı ve özgün yapıları şirketlerin ulaşmak istedikleri pazarlar göz önüne alındığında değişecektir.

2. Erişilebilirlik: Geleneksel medyaya ulaşım kullanıcıların iradesinde olmaz. Bu medyanın ürettiği mesajlar genellikle sabittir. Ayrıca bazıları ücretli olabilir. Buna rağmen sosyal medya ücretsizdir ve sadece bir internet bağlantısıyla ulaşmak mümkündür. Sosyal medyaya ulaşım genellikle kullanıcıların iradesiyle gerçekleşmektedir.

4. Kullanılırlık: Geleneksel medyada üretim yapabilmek için uzman personelin istihdam edilmesi gerekmektedir. Ancak sosyal medyada yapılan üretimini çoğunluğu kullanıcılar tarafından yapılmaktadır.
5. Yenilik: Geleneksel medyada yeni bir fikir, anlayış, haber ve içeriğin yayılımı uzun sürebilir. Ancak sosyal medyada zaman akışı çerçevesinde üretilen her şey canlı ve anlıktır. Kalıcılık eleştirileri olsa da anında tepki verme ve etkileşim kurma olanağını veren platform sosyal medyadır.

5. Kalıcılık: Geleneksel medyada üretilen her şey kalıcı olarak varlığını korur. Çok eski yıllarda üretilenler bile arşiv aracılığıyla kullanıma açılabilir. Ancak sosyal medyada üretilenler anlıktır. Burada ulaşmak istenilen eski şeyler için zaman akışını geri takip etmek gerekmektedir. Kalıcılık konusunda iddialı olmayan sosyal medyada çeşitli programların yardımlarıyla arşiv yapmak mümkünüdür.

Sosyal Medya Araçları

• İşbirliği Projeleri

İngilizcede “What I Know is” tabirinin baş harflerinden üretildiği iddia edilen WIKI, bilgi paylaşımına dayalı, güncellenen ve ekleme yapılabilen sitelerdir. Ward Cunningham ilk olarak 1994 yılında “WikiWikiWeb” ismiyle geliştirmiştir. Bir wiki sayfasında kullanıcılar istedikleri konularda bilgilerini paylaşarak sayfaları oluştururlar. Günümüzde belirli konulara ait kelimelerle arama motorlarında arama yapıldığında ilgili konunun Wikipedia sayfası hemen karşımıza çıkmaktadır. En popüler web siteleri arasından beşinci sırada bulunan Wikipedia kâr amacı gütmeyen bir site olup (Wikimedia Vakfı’na ait bir sitedir) bağışçıları ve gönüllüleri sayesinde işlerini sürdürebilmektedir. Kurucu lider olan Jimmy Wales, bu devamlılığı sağlayabilmek için her yıl bağış kampanyaları düzenlemektedir. Huffington Post, kolektif bilgi üretimine ve paylaşımına dayalı bir diğer örnek olup çevrimiçi haber yayınlamasıyla ünlendikten sonra 2011 yılında satılmıştır. Zengin bir içerik bu platform 2012 yılında Pulitzer Ödülü’ne layık görülmüştür. Sosyal oylama ve sosyal imleme hizmetleri sunan siteler de bu başlık altında değerlendirilir. 2004 yılında kurulan Digg en bilinen oylama sitesiyken, ITList liste yapma ve kategori oluşturma olanağı veren sitedir. Bu sitelerden amaç daha çok işleve odaklıdır. Bir sonuca ulaşmak veya bilgi üretmek böylesi sitelerde önemlidir. Satış yapma ve deneyim paylaşma sitesi olan Amazon.com da buna bir örnektir.

Bloglar ve Mikrobloglar

Genellikle kişisel amaçlarla kullanılan bloglar kullanıcıların kişisel sayfalarında da istedikleri yazı, resim vb. paylaştıkları web tabanlı platformlardır. Burada kişiler bireysel paylaşımlarıyla diğer kullanıcılara da ulaşabilirler. Bloga gelen kullanıcılar blog sahibiyle iletişime geçerek çok yönlü etkileşimi başlatabilirler. Bloglarda yapılan paylaşımlar düzenli ve sık olabilir. Sayfanın girişinde en üstte en son paylaşım görülür. Bruce ve Susan Abelson’ın günlüklerini paylaştıkları çevrimiçi site olan Open Diary bilinen blog sayfalarından ilkidir.

1997’de web ve log (Türkçesi seyir defteri) kelimelerinden türetilen Weblog kelimesi daha sonra kısaltılarak blog kelimesine dönüşmüştür.

2008 sonundaki verilere göre dünyada toplam 346 milyon blog okuyucusu bulunmaktadır. 184 milyon kullanıcı ise kendi blogunu oluşturmuştur.

1999 yılında LiveJournal ve Blogger blog sitelerinin kurulmasıyla sanal ağda blog kullanımı yaygın hale gelmiştir. Şirketler kurumsal siteleri haricinde blog sayfaları oluşturarak hem ürünlerle ilgili ayrıntılı bilgileri bu mecrada veriler, hem de iletişim bu blog sayfası üzerinden daha kolaylıkla kurabilirler. Blog sayfaları şirketler için anında müdahale etme fırsatı sunar.  Mikrobloglar, sınırlı sayıdaki karakter kullanımıyla birlikte kullanıcılarına bilgi, link ve çeşitli görselleri paylaşma olanağı veren sayfalardır. Burada iletiler tek taraflı olarak gönderilir (one to many). Bu sayfalara bütün kullanıcılar erişebilse de orijinal sayfa üzerinde değişiklik yapma veya bir paylaşımda bulunma olanağı yoktur. İlk mikroblog sitesi olan TXTmob, 2004 yılı Amerika seçimlerinde yer alan bir grubun kendi aralarında mesajlaşabilmesi amacıyla kurulmuştur. Mikrobloglar aracılığıyla iletilen mesajlar telefonlardaki mesaj sistemi gibi hızlı ve kolay bir şekilde alıcısına ulaştırılıyor.

2006 yılında kurulan Twitter’ın bir anda en popüler medya platformu olmasını sağlayan olay 2008 yılı Amerika başkanlık seçimleri olmuştur. Amerika Başkanı Obama’nın neredeyse 150 bin kişi ile Twitter üzerinden iletişime geçmesi seçim başarısını da beraberinde.  Bu sitede kullanıcılar 140 karakterlik twitler atarak paylaşımda bulunurlar. Milyonlarca kullanıcının attığı twitler bir zaman akışı içerisinde sıralanarak takipçilere sunulur. Kullanıcılar bu platformda hem takipçi hem üretici (takip edilen) konumdadır. Kullanıcılar kendi hesaplarını gizleyerek sadece istedikleri kitleye (izin verilen takipçilere) hitap edebilirler. Tüm kullanıcılar Twitter'ın websitesi aracılığıyla tweetlerini gönderebilir ve alabilirler. Twitter, birey bir paylaşım sitesi olarak görülse de toplumsallıkla iç içedir. Birçok toplumsal etkinlik için organizasyon ve duyuru buradan yapılmaktadır. Çeşitli ülkelerde gerçekleşen gösteriler ve ayaklanmalarla ilgili en yeni bilgi ve haberler bu mecradan yayılmıştır. Geleneksel medyanın hantal kaldığı böylesi olaylarda Twitter etkin bir rol üstlenmiştir. Olay yerlerine yakın olan Twitter kullanıcıları bulundukları yerden anında ve hızlı bir şekilde bilgi aktarabilmektedir. 

(2010) “Yeni sosyal medya ile sosyal etkileşim: Twitter’de düşünceleri ve davranışları etkileyecek etkileşimleri nasıl kurabiliriz?” isimli çalışmalarında son iki yılda şirketleri adına Twitter hesabını kullanan 12 girişimcinin bu pazarlama politikalarını incelemiştir. Bu araştırma sonucunda sosyal medyanın iş amacıyla kullanmanın daha doğru pazarlama sonuçlarına ulaşıldığı bilgisi elde edilmiştir.

Sosyal Oyunlar

Sosyal oyunların diğer sanal oyunlardan farkı profillere ait karakterlerle oluşturulmuş oyunlarda iletişime ve etkileşime izin vermesidir. Bu oyunlar büyük oranda sosyal ve sanal iletişime izin verdiği için sosyal medyanın en önemli parçalarından biridir (Kaplan & Haenlein,  Örneğin Facebook üzerinden oynanan oyunlar bu tipte oyunlardandır. Bu oyunları web tarayıcı üzerinden oynamak mümkünüdür. Bilgisayar ve ünlü oyun konsolları üzerinden oynanan oyunlar sosyal medya ortamlarına da taşındığından, bu mecra üzerinden ünlü oyunların farklı versiyonlarını oynamak mümkün hale gelmiştir. Final Fantasy XI, Simcity, Star Wars: The Old Rebuplic, World of Warcraft gibi popüler oyunlar milyonlarca kullanıcıya ulaşmıştır. X-Box ve Playstation gibi oyun konsolları da çoklu kullanıcılara ve etkileşime izin verdiği için popülerliklerini hala korumaktadırlar.

Sanal Sosyal Dünyalar

Bu oyun türünde ise kullanıcı artık sanal dünyanın içine neredeyse zihnen girebilmektedir. Fiziki olarak sabit kalsa da oyunun içinde istediği yere giderek oyunun somut bir parçasına dönüşebilir. Bu oyunda da kullanıcı sahip olduğu karakterin bir avatarına bürünerek ve o kimliğe girerek diğer oyuncularla iletişim halinde olur. Bu oyunlarda bazı küçük sınırlamalar hariç herhangi bir sanal kısıtlama bulunmamaktadır. En ünlü örneği Linden Araştırma’nın geliştirdiği Second Life (İkinci Hayat) oyunudur. Bu oyunda oyuncular kendi avatarlarını oluşturarak bu sanal dünyaya dâhil olurlar ve yaptıkları bütün hareketler gerçek hayata benzerdir. Oyuncular diğer karakterlerle birlikte her türlü maceraya atılarak sanal bir hayat sürerler. oyunda avatarları kullanan oyuncular gerçek hayata ait bütün hareketleri yapabilmekte, hatta çeşitli tasarımlar yaparak daha kişisel sonuçlara ulaşabilmektedirler. Ekonomik anlamda çeşitli aksiyonlara izin veren oyun sanal para değişimi gibi olayları da desteklemektedir. Ayrıca dünyada büyük bir popülerliğe ulaşan Simcity oyunu da sıfırdan kent kurmaya ve oluşturulan avatarlar üzerinden kişileri yönetmeye ve yönlendirmeye izin vermektedir.

İçerik Toplulukları

İçerik toplulukları sayesinde kullanıcılar geliştirdikleri, beğendikleri, paylaşmak istedikleri içerikleri bu sosyal medya siteleri üzerinden takipçilerine ulaştırabilirler. İlk video paylaşım sitesi olarak kabul edilen IFILM.net 1997 yılında, günümüzün en popüler video paylaşım sitesi olan Youtube ise 2004 yılında kurulmuştur. Her gün yüz binlerce video bu site üzerinden paylaşılmaktadır. Bir olayı anlatabilmenin en etkili yolu videolu anlatım olduğu ve reklamcılığın temel bileşeni video ve görüntü olduğu için Youtube popüler bir uygulama haline gelmiştir. 2004’ten beri fotoğraf paylaşımı hizmeti veren Flickr, popülerliğini 2010 yılında kurulan Instagram’a kaptırmıştır. 2013 yılında 100 milyon üyeye ulaşan Instagram daha sonra Facebook tarafından satın alınmıştır. Birçok içerik üreticisi ürettiği alana göre arzu ettiği sosyal medya alanına yönelmektedir.

 

Bir diğer popüler sosyal medya sitesi olan Pinterest ise görsel paylaşımı yanında, yorum yapma, işaretleme gibi uygulamalarıyla bu alana farklı bir soluk getirmiştir. İlgi alanı ve hobilere göre sıralama ve önermelerde bulunan site, benzer zevkleri olan kullanıcıları bir araya getirmeyi hedeflemektedir. 2010 yılında kurulan Pinterest, 2013 yılında 49 milyon üyeye ulaşmıştır. Sitede kullanıcılar beğendikleri bir ürünü paylaşabilmekte, ürünle yorum ve bilgileri bu paylaşıma ekleyebilmektedir. Ekleme yaptıkça daha çok beğeni sayısına ulaşan kullanıcılar bu sayede daha yüksek etkileme olanağına kavuşmaktadır. Bir ürün Pinterest’te tavsiye edildiğinde tavsiye edilmeyen bir ürüne göre % 70 daha yüksek ihtimalle satın alma davranışıyla sonlanacaktır. Kullanıcıların markalarla kurduğu bağın etkili olma oranı Pinterest’te % 43 iken, bu oran Facebook’ta % 24’e düşmektedir.

Sosyal medya sitelerinin bir başka popüler site tipi olan forumlar, genellikle belirli konulara odaklanıp konu başlıkları altında yapılan tartışmalarla sistemini yürütmektedir. Bu sitelerde kullanıcılar merak ettikleri soruları sorabileceği gibi uzmanı olduğu bir konu hakkında bilgi paylaşımında da bulunabilir. Forum alanında küresel çapta öne çıkan bir site bulunmasa da farklı konulara ait yerli veya yabancı binlerce forum sitesi mevcuttur. Sanal ağdaki ilk forum 1979 yılında Duke Üniversitesi’nden Tom Truscott ve Jim Ellis kurdukları Usenet kullanıcılarına yorum ve tartışma yapma olanağı veriyordu. Akademisyen arası mesajlaşmayı amaçlayan bu site zamanla büyüyerek ve dosya paylaşımı gibi işlevleri edinerek günümüzdeki son halini almıştır.

Sosyal Ağ Siteleri

Sosyal ağlar, kullanıcıların profil oluşturarak katıldıkları gizli veya açık olmayı tercih ettiği paylaşım ve kullanıcı takibinin esas olduğu sosyal medya mecralarıdır. Bu ağlarda kullanıcılar içerik paylaşabilir, çeşitli elektronik ögeler gönderebilir ve özgün sayfalarını oluşturabilirler. Myspace ve Facebook sosyal ağlara en iyi örnektirler. Genelde kullanıcıların birbirini takip edip paylaşımda bulunduğu bu sosyal ağlar bireylerin sosyalleşme ihtiyacını büyük oranda karşılamaktadır. Kullanıcılar sosyal ağlar sayesinde etkinlik planlayabilmekte, şarkı ve video paylaşabilmekte ve aradığı arkadaşlarını bulabilmektedir. Bu ağlara üye olmak çok kolay ve bedavadır. İnternet bağlantısı ve elektronik cihazıyla sosyal medyanın uçsuz bucaksız dünyasına katılmak mümkündür. Bu ağlarla dünyanın bir başka yerinden arkadaş edinmek mümkünken, eski bir arkadaşı araştırma olanağını mevcuttur. Bu ağlarda profilini oluşturan kullanıcı böylece diğer ağlara girebilecek ilk adımı atış olur. İlk olarak 1978 yılında Freeman ve ekibinin New Jersey Teknoloji Enstitüsünde kurduğu Elektronik Enformasyon Değiş Tokuş Sistemi (Electronic Information Exchange System, EIES) elektronik ortamda posta gönderimine ve “list server” adı verilen servisin kullanımını sağlıyordu.

Sosyal ağın en büyük siteleri günümüzde, Facebook, Twitter, Instagram ve Linkedin’dir. Her bir sitenin yapısı ve işlevi çok farklı olsa da her bir sitede başka bir kullanıcıyı ekleme ve herkese paylaşımda bulunma özellikleri mevcuttur. Bu ağların tek işlevi eğlenmek ve sosyalleşmek değildir "Bucklin".  Bu ağların reklam, pazarlama, fikir paylaşımı, bilgiye ulaşım gibi farklı birçok işlevi de vardır. Sosyal ağlarda bulunan sitelerin en önemli özellikleri olan kişiselleştirme, iş birliği yapma ve farklı kullanıcılara ulaşma bu siteleri daha da çekici kılmaktadır.  Artık sosyal ilişkilerin ve organizasyonların bu ağlar üzerinden yönetiliyor olması, sosyal ağların günümüzün en önemli bileşeni haline geldiğini göstermektedir. Sosyal ağlar sosyal işlevi dışında şirketlerin pazarlama faaliyetlerinde de kullandığı en önemli mecra haline gelmiş durumdadır. Sosyal medya üzerinden hedef kitlesinin nabzını tutan yönetici buradan müşterilerin düşündüklerine, isteklerine, ihtiyaçlarına ve şikâyetlerine kolaylıkla ulaşabilir.

Sosyal ağlar işletme ile potansiyel müşteri arasındaki mesafeyi daraltmaktadır. Şirketlerin sosyal ağlarda yaptığı bütün faaliyetler ve ürettiği pazarlama mesajları sosyal medyaya önem veren müşteri gözünde bir referans olarak görülmektedir.

1930’larda grup dinamikleriyle ilgili çalışmalarda kullanılan sosyal ağ kavramı Türkçede ilk olarak sosyal şebeke (social network) olarak kullanılmıştır. Bu kavram genellikle örgütsel yapı ve davranış başlıklarıyla ilgilidir. Sosyal ağlarla ilgili yapılan ilk çalışma 1934 yılında sosyogram adı verilen toplumsal ilişki ağını inceleyen Jacob Levy Moreno tarafından yapılmıştır.

İlk sosyal ağ sitesi olarak kabul edilen SixDegrees 1997 yılında kurulmuştur. Bu siteye giren kullanıcılar profil oluşturma ve arkadaş ekleme özelliklerini kullanabiliyordu. 90’lı yılların sonunda ise çeşitli amaçlara sahip ve farklı ihtiyaçlara yönelik profesyonel sosyal ağlar ortaya çıkmıştır. Günümüzde milyonlarca insanın kullandığı sosyal ağlar sunduğu yüzlerce özellik ve nitelik sayesinde kullanıcıların hayatını kolaylaştırmaktadır.

Aşağıda sosyal ağ sitelerinin türleri açıklanmaktadır.

2. Facebook: Arkadaş eklemenin ve içerik paylaşmanın en önemli kullanım biçiminin olduğu Facebook, günümüzde en çok kullanıcıya sahip sosyal ağ sitesidir. Bu sitede üretilen içerikler diğer kişilerle kolaylıkla paylaşılabilir.  Kuruluşundan itibaren sosyal iletişimi yükseltmeyi hedefleyen Facebook, günümüzde en temel etkileşim aracı olmuştur. Facebook’un günümüzde bir milyardan fazla üyesi bulunmaktadır. Facebook’un en önemli özelliği kullanıcıların gerçek hayattan tanıdığı kişileri bu mecrada kolaylıkla bulabilmeye olanak tanımasıdır
3. Myspace: Myspace ağına katılan kullanıcılar bu mecrada kendilerine ait sayfaları oluşturup bu alanda istedikleri özgün içerikleri paylaşabilirler. Müzik dünyasının etrafında oluşturulan bu sosyal ağ eskisi kadar popülerliğini koruyamasa da müzik alanında önemli bir boşluğu doldurmaktadır Araştırmalara göre 160 milyon civarında üyesi vardır
4. Linkedin: Profesyonel iş alanındaki en önemli sosyal ağdır. Kullanıcılar bu ağı kullanarak iş hayatıyla ilgili bilgilere ulaşabilir veya kendi gibi profesyonellerle tanışabilir. Bu ağ sayesinde daha geniş bir arkadaş çevresine ulaşmak mümkündür. Bu ağa katılan kullanıcılar çalıştıkları alanlarla ilgili diğer kişi ve konulara ulaşabilirler. Aynı işi yapan dünyanın farklı yerlerindeki iki kişi bu ağ sayesinde bir araya gelerek arkadaş olabilirler veya yaşadıkları deneyimleri paylaşabilirler. Ayrıca bir iş arama işlevi bulunan Linkedin sayesinde kullanıcılar yeteneklerine uygun işleri küresel çapta araştırabilirler. Danışma, bilgi alma, uzman kişilerle bir araya gelme diğer işlevlerdendir. Linkedin’in B2B alanı pazarlama faaliyetleri için uygundur.

Farklı sektörlerde bulunan şirketler bu alanı kullanarak iş geliştirme, insan kaynakları ve danışmanlık gibi hizmetlerinde kendilerini geliştirebilirler. Şirketler açtıkları kurumsal sayfalarla hedeflediği kitlelere bu ağ üzerinden kolaylıkla ulaşabilmektedir.

Sosyal Medyada Reklam

İletişime farklı bir boyut katan sosyal medya, firmaların halkla ilişkiler, satış, müşteri hizmetleri veya pazarlama işlerini gerçekleştirmeleri doğrultusunda, gün geçtikçe daha da önemli bir konuma erişmektedir. Sosyal medyanın sağladığı etkileri ve gücünü fark eden firmalar, bu fırsatlardan faydalanabilmek adına bu yeni mecrayı kullanma noktasında zorunluluk hissetmektedirler. Pazarlama iletişiminde önemli bir yere sahip olmaya başlayan sosyal medyayı bu konuma, yüksek maliyet gerektirmemesi ve objektif oluşu taşımaktadır.

Twitter, İnstagram, Facebook benzeri sosyal paylaşım ağları aracılığıyla gerçekleştirilen bağlantılar sayesinde firmalar, piyasaya dair fikir edinmektedirler, Tüketicilerin sosyal medya üzerinden aldıkları ürün ve hizmetlere dair görüş ve önerilerini aktararak diğer tüketiciler üzerinde etkide bulunmaları, reklamların eski etkinliğinin kalmayacağı noktasında yorumlar yapılmasına neden olmaktadır.

Universal Mccan Wave firması tarafından gerçekleştirilen, 62 farklı ülkede 42.000’e yakın internet kullanıcısının katıldığı araştırmanın sonuçları sosyal medyanın ne denli yoğun olarak kullanıldığını gözler önüne sermektedir. Bu araştırma doğrultusunda.

1. İnternet kullanıcılarının yaklaşık % 81 kadarı arkadaşlarının sosyal platformlardaki profillerini incelemektedirler.

2. Sosyal medya uygulamalarını her gün 1.5 milyara yakın kişi ziyaret etmektedir.

3. İnternet kullanıcılarının % 88 kadarının çevrimiçi olarak video izlediği saptanmıştır.

4. Kullanıcıların % 47’lik kısmı marka topluluklarına dâhildir.
5. İnternet kullanıcılarının % 49’unun video paylaşım sitelerine video yükledikleri tespit edilmiştir.

6. İnternet kullanıcılarının % 30’luk kısmı sosyal medya sitelerine mobil cihazlar aracılığıyla bağlanmaktadır.

7. İnternet kullanıcılarının % 77’sinin sosyal medya sitelerinde profilleri bulunmaktadır.

8. Sosyal medya sitelerine bağlanmak üzere kullanıcıların tercih ettikleri telefon ve tabletlerde kullanım oranı artış gösterirken, internet ve sosyal medya kullanmak üzere en çok kullanılan cihazlar kişisel bilgisayarlardır.

9. Kullanıcıların sosyal medyada geçirdikleri süre haftada yaklaşık 13 saate tekabül etmektedir.

10. İnternet kullanıcılarının % 43’e yakın bir oranı aktif olarak Twitter kullanmaktadır.

 

Firmalar müşterilerin, sağladıkları hizmet ve ürünlerini satın alarak onlardan ödeme beklemektedirler. Buna karşın sosyal medya sayesinde gücü eline almış tüketici kitle bu firmaların müşteriyi dikkate almasını ve müşteriye önem vermesini beklemektedir. Sosyal medyanın aktif olarak kullanılmaya başlanmasının akabinde müşteriler, ürünleri yalnızca tüketen bir kitle olmaktan çıkmış, ürünlerin şekillenmesi üzerinde söz sahibi olan aktif bir kitle konumuna ulaşmışlardır. Söz konusu durum, firma ile tüketici arasındaki sözleşme, karşılıklı yardımlaşma veya ortaklık şeklinde nitelendirilebilmektedir. Bu bağlamda firmaların dikkat etmesi gereken husus, reklamlar aracılığıyla verdikleri mesajların sahipliğini tüketiciler ile paylaşmak olacaktır. Firmalar reklamlar aracılığıyla doğru mesajları tüketicilere vermelerinin yanında tüketicilerle iletişim kurarak, verdikleri mesajın geniş bir kitleye bu şekilde yayılmasını sağlamaya çalışmaktadırlar.

Atadil’in görüşleri doğrultusunda sosyal medya pazarlaması gerçekleştirirken takip edilmesi gereken dört önemli aşama söz konusudur. Bu aşamalar şu şekildedir.

1. Dinlemek: Dinleme aşaması en önemli aşamadır. İnternet kullanıcıları sosyal medya ağlarında devamlı olarak firmalar, markalar, ürün ve hizmetler hakkında yorumlarda bulunmaktadırlar. Ekonomik anlamda yüksek maliyet gerektiren anketler düzenlemek, belirli gruplar yaratarak inceleme yapmak veya benzer şekilde araştırmalar gerçekleştirmektense firmalar, sosyal medya platformları aracılığıyla hedef kitlelerini dinleyerek elde edecekleri verinin çok daha fazlasını, çok daha düşük maliyetlerle elde edebilmektedirler.

2. Üye olmak: Firmalar, müşterilerini ilgili sosyal platformlarda yeteri kadar dinledikten sonra, hangi kanal üzerinden ne şekilde tüketici kitleleriyle iletişime geçmeleri konusunda fikir edinirler ve bu doğrultuda daha uygun karar verebilirler. Aynı şekilde firmalar, kendi isim marka ve logolarıyla sosyal medya ağlarında yer edinerek, tüketici kitleleri üzerinde güven duygusu yaratmaktadırlar.

3. Katılmak: Kullanıcıların istekleriyle paralel şekilde oluşturulan sosyal medya hesaplarıyla firmalar, ürün ve hizmetlerine dair bu sitelerde tartışılmakta olan konulara açıklık getirerek, gereken noktalarda yorum yaparak ve şikâyetleri dinleyerek müşterilerle aktif bir iletişim kurulmasını sağlarlar. Bu şekilde tüketicilerin marka sadakati üzerinde olumlu gelişmeler yaşanarak, müşteri ilişkilerinin güçlenmesi sağlanır. Nitekim aynı doğrultuda marka değerinde de yükselme görülecektir.

4. Yaratmak: Firmalar, tüketicilerini dinleyip onlarla iletişime geçtikten sonra yaratacakları içeriklere şekil verebilirler. Bu sürecin sonucunda sosyal medyadaki müşteri kitlesi, markanın yaratmış olduğu içeriği paylaşmak suretiyle geniş çevrelere yayılmasına imkân tanıyacaktır. Bu şekilde söz konusu kitle dışındaki potansiyel müşteriler de paylaşılan içeriğe dair daha fazla fikir edinme eğilimi göstereceklerdir. Sosyal medya bu bağlamda tüketicilerle daha olumlu ve etkin iletişimin kurulmasına olanak sağlayan yeni bir teknolojik araç olarak nitelendirilebilir.

İşletmeler için piyasa araştırması yapmak üzere alternatif sunan sosyal medya platformları, tüketici ile işletme arasındaki iletişimi arttırmasının yanında, ortaya çıkan sosyal etkileşimler aracılığıyla işletme için ek yararlar da sağlayabilmektedir. Sosyal medya pazarlaması; firmaların tüketici ile buluşturacakları ürün veya hizmetler için farkındalık ve bilinirlik sağlayan, sunulan hizmetlere dair müşterilerden geri dönüş alma olanağı tanıyan, sosyal platformlar, bloglar ve internet siteleri gibi içerik paylaşımının mümkün olduğu sosyal internet araçları yardımıyla direkt veya dolaylı şekilde gerçekleştirilen pazarlama etkinlikleridir (Gunellus, 2011,

Sosyal medya pazarlamasında esas olarak beş temel hedef söz konusudur. Bu hedefler şu şekilde ifade edilebilir;

1. Tüketicilerde markaya dair farkındalık oluşturmak,
2. Firmayı takip eden kişi sayısında artış sağlamak,
3. Firmanın internet sitesinin etkinliğini artırmak,
4. Markaya ilişkin linkleri, firmanın internet sitesine yönlendirmek,
5. Tüketicilerle olan iletişimi arttırmak ve sürdürmek.

Sosyal medya pazarlama etkinlikleri, halkla ilişkiler, içerik üretimini pazarlama ve viral mesajlaşma olmak üzere üç alt başlık altında incelenmektedir. Bu faaliyetler aynı zamanda, sosyal medya pazarlaması doğrultusunda gerçekleştirilen etkinliklerin amaçları şeklinde de nitelendirilmektedir.

Halkla İlişkiler: Kullanıcıların daha fazla haber sağlaması ve klasik medya araçlarında bulunan haberlerin sosyal medya ağlarına aktarılması, halkla ilişkiler çalışanlarını, iletecekleri mesajları sosyal medya vasıtasıyla tüketici kitlelere aktarma çabasına yöneltmektedir. Bu durumda söz konusu haberler, ulaşılan kitleler tarafından daha nitelikli ve daha güvenilir olarak değerlendirilmektedir. Ancak bu haberlerin sosyal medya içerisinde ilgi görmemesi ve yok sayılması da olası bir dezavantaj olarak görülmektedir.

İçerik Üretimini Pazarlama: Sosyal medya platformlarında, bloglarda, video ya da farklı uygulamalarda, pazarlama maksadıyla yaratılan içeriklerin, sunulan kitlelerin sahip olduğu nitelikler dikkate alınarak şekillendirilmesi gerekmektedir. Tüketici üzerinde, sunulan hizmet veya ürünlerin tercih edilmesine dönük eğilim yaratan içerikler, sosyal medya platformlarında kullanılmalıdır.

Viral Mesajlaşma: Firmaların, sosyal medya pazarlamasını gerçekleştirebilmek adına tercih ettikleri reklam içeriğinin viral bir yapıya sahip olması gerekmektedir. Sosyal medya kullanıcıları tarafından paylaşılmaya değer nitelikte, korkunç, komik, duyguları harekete geçiren veya ilginç bir içerik sıradan bir reklama nazaran çok daha aktif ve hızlı bir şekilde kitlelere ulaşmaktadır. Bu şekilde sıra dışı bir içerikle hedef kitlesine seslenen firmalar, marka, ürün veya hizmetleri için müşteri üzerinde talep ettikleri farkındalığı yaratma imkânı bulmaktadırlar. Sosyal medya pazarlaması konusunda işinde uzman kişiler tarafından hazırlanmış bir reklam mesajı, klasik medya araçlarıyla oluşturulmuş bir reklam kampanyasına nazaran müşteri kitlesi üzerinde çok daha büyük bir etki yaratmaktadır. Aynı zamanda bu iki reklam anlayışı kıyaslandığında, viral olarak sosyal medya üzerinden pazarlanması yapılan ürün için firmaların ayırmaları gereken bütçe, klasik reklam araçlarından çok daha düşüktür. Bu bağlamda, sosyal medya üzerinden doğru şekilde hazırlanmış reklam mesajının geniş kitlelere ulaşmak açısından tercih edilebilir düşük maliyetli bir yöntem olduğunu ifade etmek mümkündür.

Sosyal medya uygulamalarının yaygın olarak kullanılmaya başlanmasının sonucunda, pazarlama anlayışı üzerindeki değişimler şu şekilde açıklanabilmektedir.

1. Yalnızca reklam olarak düşünülen pazarlama olgusu, günümüz teknolojisi ile birlikte farklı bir boyut kazanmış ve bu algı ortadan kalkmıştır.

2. Reklamlar, internet öncesi dönemlerde firmalar tarafından tüketiciye aktarılmak üzere tek yönlü bir iletişim aracıyken, günümüzde müşteri kitlesinin ihtiyacı olduğu zaman içeriği edinebilecekleri bir olgu halini almıştır.

3. Reklamlar, internet kullanımından önce yalnızca ürün ve hizmetleri tanıtmak amacıyla tüketiciye sunulurken, internetle birlikte tüketiciler bu sürece dâhil olmaya başlamışlardır.

4. Halkla ilişkiler kavramı, artık yalnızca ana medya izleyicilerine dönük olmanın ötesine geçmiştir.

5. Firmalar, müşterileri satın alma sürecine aktif olarak dâhil etmek adına internetin imkânlarından faydalanmalıdırlar.

6. Sosyal medya platformları, bloglar, e-kitaplar ve farklı çevrimiçi içerik çeşitleri, firmaların tüketicilerle direkt olarak ve onların istedikleri şekilde iletişim kurmalarına imkân tanımaktadır.

Sosyal medya tercihinde doğru olan araçları kullanmak firmalar adına oldukça önemli bir konudur. Doğru medya aracını seçebilmek için öncelikle hedeflenen tüketici kitlesi ve bu kitleye verilmek istenen mesaj belirlenmelidir. Diğer yandan doğru uygulamayı tercih etmek ya da farklı bir uygulama sunmak da firmalar adına büyük önem taşımaktadır. Firmaların oldukça yüksek meblağlar ile yaptırdıkları televizyon reklamlarından sağladıkları reaksiyondan çok daha etkili olan sosyal medya reklamlarının söz konusu olması, bu mecrayı üreticiler adına vazgeçilmez kılmaktadır. Firmaların satış stratejilerinde başarıya ulaşabilmeleri adına artık geleneksel reklamcılıktan ziyade sosyal medya reklamlarını tercih ettikleri görülmektedir. Küresel anlamda görülen bu değişim ile birlikte pazarlama, klasik medya araçlarının tekeli olmaktan çıkmıştır. Marka imajına duyulan güven, sosyal medyanın pazarlama sektörüne dâhil olması sonucu, müşteriler ile firmaların karşılıklı etkileşimine dayanmaktadır. Günümüzde, internet ortamında firmaların sundukları ürün ve hizmetleri değerlendirip yorumlayabilen tüketiciler, geçmişte üreticilerin dayattıkları tek taraflı geleneksel reklam anlayışından bağımsız olarak tercihlerde bulunabilmektedirler. Bu durum tüketicilerde ürün seçimi noktasında bir farkındalık ve bilinç yaratarak, üreticiler üzerinde kaliteli hizmet sunmak adına zorlayıcılığa sebep olmuştur. Sosyal medya araçlarını doğru şekilde kullanan firmalar, markalarını olması gerektiği şekilde tanıtarak piyasada söz sahibi olurken, ürünlerini pazarlama noktasında yetersiz kalan firmalar aynı başarıyı gösterememekte ve yoğun rekabet koşullarında piyasadan silinmektedirler.

Sosyal Medyada Reklamın Boyutları

Tüketicilerin reklamlara dönük olumlu görüşlere sahip olması noktasında, sosyal medya reklamlarında kullanılan dil, üslup, tercih edilen işitsel ve görsel araçlar önemli bir etki oluşturmaktadır. Sosyal medya reklamlarının farklı boyutları söz konusudur. Bunlar;

1. Bilgi Sağlama: Bilginin aktarılması konusunda reklamların yeri oldukça önemlidir. Buna karşın çok sayıda reklam bilgi içermemektedir. Reklamların ana işlevlerinden bir diğeri de karar verme hususunda tüketiciye yardım sağlamaktır. Müşterilerin sosyal medyayı tercih etme ve markaya dair yapılan paylaşımları inceleme ve takip etme eğilimini çoğaltan en önemli etmenlerden biri, bilgi edinme arzusudur. Üreticilere ait, marka, hizmet veya ürünle alakalı bilgi sağlayıcı içeriklere, tüketiciler daha fazla ilgi duymaktadırlar. Müşterilerin satın alma eğilimleri ve memnuniyetleri, reklamların bilgi içerikleri ile paralellik göstermektedir. Buna rağmen aynı reklam mesajının farklı tüketiciler tarafından değişik şekillerde algılanması mümkündür. Tüketiciye ulaşmak için yüksek maliyet gerektiren pazarlarda, bilgi içerikli reklam tercihinin bu giderleri azalttığı ve ürüne olan talepte artış sağladığı bilinmektedir. Bu sebepten ötürü bilgi verme, reklamın en önemli fonksiyonlarındandır (Akkaya, 2013, s. 

2. Eğlence Sunma: Yapılan araştırmalarda, tüketiciler için eğlencenin; estetik haz duyma, hayal kurma, vakit geçirme, duygusal rahatlama yaratma benzeri beklentileri gidermeyi sağladığı vurgulanmaktadır. Gün geçtikçe değişim gösteren reklam sektöründe, sunulan ürün ve hizmetlerin sayısında da artış görülmektedir. Bu sebepten dolayı tüketiciler, alacakları ürünü seçme noktasında, üreticiler tarafından sunulan reklamı beğeniyle izlemeyi talep etmektedirler.

Tüketici ile marka arasında bulunan bağı eğlence unsuru önemli ölçüde etkilemektedir.Her yaş grubu için eğlence, ilgi uyandırıcı bir unsurdur ve sosyal medya bu unsuru içerisinde barındırmaktadır. Güvenilir Olma: Reklamcının güvenilir olması, tüketicinin reklamından bilgi edindiği firmayı güvenilir olarak görmesi şeklinde ifade edilebilir. Reklamın güvenilirliğindeyse, firmanın güvenilirliği ile reklam tarafından verilen mesaj gibi etmenler ve aynı zamanda reklamı meydana getiren şirketin konsepti etkili olmaktadır.

Güven olgusu her alanda olduğu şekliyle sosyal medya pazarlaması konusunda da büyük önem taşımaktadır. Sosyal medyada güven, tüketicilerin, firmalar tarafından yapılan pazarlama etkinliklerine karşı hissettikleri algıyı ifade etmektedir. Müşteriler, üreticiler tarafından ortaya konulan reklamlarda verilen bilgilere güvenleri doğrultusunda satın alma eğilimi göstermektedirler.

4. Ekonomiye Katkı: Ekonomik anlamda gelir elde etme ve kalkınma noktasında da sosyal medya kullanımının payı büyüktür. Sosyal medya reklamlarının ekonomi üzerindeki etkilerine dair değişik fikirler söz konusudur. Bunlardan ilkinde reklamların, müşterilerin farklı ürün seçenekleri arasından reklamı yapılanı tercih etmesine imkân tanıdıkları vurgulanmaktadır. Bir başka görüş ise reklamları; müşterilerin bilinirlik, yer, kalite ve ücrete dair görüşlerine etkide bulunan bir araç olarak tanımlar.

Mevcut teknolojik imkânlarla birlikte, twitter, facebook, instagram gibi sosyal medya sitelerine mobil olarak erişim sağlamak mümkündür. Her gün milyonlarca insan tarafından ulaşılan bu sitelerin, ekonomi üzerinde ciddi etkileri söz konusu olmaktadır. Kullanıcılar, sosyal medya uygulamalarının bir kısmına erişim sağlayabilmek adına ücret ödemektedirler. Ödenen ücret doğrultusunda uygulamalar, kullanıcılarına, zaman ve emekten tasarruf ya da çeşitli ayrıcalıklar tanımaktadırlar. Reklamları destekleyen kesim reklamların, firmaların faaliyetlerini sürdürmeleri için temel unsur olduklarını savunmaktadırlar. Bu nedenden dolayı reklamcılık, tüketime teşvik ederek, ekonomiye artı değer katmaktadır.

5. Değer Sağlama: Tüm insan davranışlarının temelinde değer yargıları bulunmaktadır. Kişi veya eşyaya kıymet katan, bu kıymeti muhafaza eden ve kıymetli olan şey, değer olarak ifade edilmektedir. Müşteriler, sosyal medya platformlarını kullanarak içerik oluşumuna katkı sağlamakta, tecrübe ve görüşlerini diğer kişilerle paylaşmak suretiyle etkileşim kurmakta ve bu şekilde daha etkin bir kitleye dönüşmektedirler.  İçeriği uygunsuz olan, gayrı ahlaki, cinsel imalar içeren ve yasal olmayan reklamlar, çocuklar üzerinde olumsuz etkiye sebep olur ve değer yargılarında yozlaşmaya iter. Bu durum tüketicilerin satın alma eğiliminde negatif sonuçlar doğurmaktadır. İfade edilen sebeplerden ötürü üretici şirketler, hedefledikleri tüketici kitlesinin sahip olduğu değerler doğrultusunda reklam mesajlarını şekillendirmeli ve müşterilerin bu mesajları doğru algılamasını sağlayarak olumsuz tepkilerin oluşmasının önüne geçmelidirler. 

Sosyal Medyada Reklam Uygulamaları

Sosyal medya platformları, her geçen gün artan kullanıcı potansiyelleriyle

birlikte, firmalar için bir zorunluluk halini almıştır. Varnalı’nın ifade ettiği şekliyle,

sosyal medya uygulamalarının temel bir insan gereksinimi olarak şekillendirilmesi

ve sunulması bu platformların kısa süre içerisinde milyonlarca kullanıcının hayatının

bir parçası haline gelmesine ortam hazırlamıştır. Söz konusu internet siteleri, ortak

etkileşimler üzerinden işleyişini sürdürdüklerinden ötürü kısa sürede büyük bir ivme

kazanmışlardır. Bu platformların pazarlama noktasında yarar sağladığı en büyük

etkilerden biri de sunulan bilgilerin çok hızlı ve basit bir biçimde aktarılmasına

olanak tanımasıdır. Kullanıcıların yakınları veya tanıdıkları tarafından iletilen içerik

ilgi uyandırıcı bir yöne sahiptir ve aynı oranda yüksek etkiye sahiptir. Diğer bir

husus ise, kullanıcıların sahip oldukları bilgileri bir an önce başkaları ile paylaşmak

suretiyle saygınlık edinme arzularıdır. Bu şekilde maddi ve manevi yönden tatmin

olan kullanıcılar, diğer taraftan dijital anlamda da olsa bir itibar edinmektedirler

(Varnalı, 2012, s. 112). Üreticiler açıldığından bakıldığındaysa, tüketicilerin hizmet

veya ürün ile ilişkin paylaşımlarda bulunmaları, marka yaratmak adına herhangi bir

bedel ödemeden gönüllü reklamcılar edinme noktasında fayda sağlamaktadır.

Sosyal medya, reklamcılar tarafından değerlendirildiğinde, bu platformlar

hala çok yeni, süratle gelişim kat eden ve önemini sürekli olarak koruyan,

keşfedilmemiş birçok yönü bulunan, bilimsel bir alan olarak nitelendirilmektedir

(Com Score, 2010). Sosyal medya platformlarında verilen reklamların, toplam

reklam bütçesindeki payı her geçen gün artış göstermektedir.

Her geçen gün sayılarında artış görülen ve nitelik olarak birbirlerine daha da

yakınlaşan sosyal medya platformları, medya sektörü için kabul gören klasik ve

kuramsal değerlerden ayrı olarak değerlendirilmelidir (Ellison, Lampe, Steinfeld, &

Vitak, 2010).

Kişiler, sosyal ağ siteleri aracılığıyla sunulan sosyalleşme imkânını

kullanmak suretiyle çeşitli iletişim stratejileri geliştirerek internet üzerinden başka

bireyler ile etkileşim sağlamaktadırlar. Söz konusu stratejiler, sosyal medya

unsurlarını içine alarak, politik ve kültürel unsurları da kapsamaktadırlar. Sosyal

56

medya platformları üzerinde araştırma gerçekleştirebilmek adına, araştırmacılar

tarafından etki, kullanım, etkinlik, medya içeriği ve katılım hususları doğrultusunda

kuramların geliştirilmesi ve analitik araçların kullanılması gerekmektedir. Sosyal

medya araçlarını kullanan kullanıcılar, çoğunlukla hem üretici hem de tüketici

konumunda olmaktadırlar. Bu durumun da reklamcılar tarafından dikkate alınması

gerekmektedir (Papacharissi & Mendelson, 2011, s. 212-242).

Geleneksel medya araçları olan televizyon, gazete, radyo benzeri mecralarda,

reklamcı ile tüketicinin arasında sosyal bir sözleşme bulunmaktadır. Bu sözleşmenin

içeriği oldukça basit olarak ifade edilmektedir: Müşteriler reklamlara karşılık olarak

indirimli veya ücretsiz programlara ulaşırlar (Gordon & De Lima, 1997, s. 362)Fakat

internet ortamında söz konusu kültür değişiklik göstermektedir. İnternet ortamında

müşteriler, reklamcı ile sosyal bir kontrat imzalamanın ötesinde, bu platformda

bulunan reklamları rahatsız edici nitelikte ve kısıtlayıcı olarak görmektedirler.

Yapılan araştırmalar doğrultusunda, interneti aktif olarak kullanan ve genellikle

sosyal platformlarda sıkça vakit harcayan kullanıcıların, çevrim içi şekilde sunulan

reklamlara karşı olumsuz bir tutum sergiledikleri tespit edilmiştir (Schlosser, Shavitt,

& Kanfer, 1999, s. 34-53).

Söz konusu özelliklerinden ötürü sosyal medya platformları, iş dünyası

tarafından yeni bir pazar şeklinde görülmekte ve internet üzerinden pazarlama

yapılmasına olanak tanıyan bir mecra şeklinde nitelendirilmektedir (Acar &

Polonsky, 2008, s. 57).

Sosyal medya platformları, bir medya unsuru olarak, şirketlerin pazarlama

elemanlarına, hedef kitlenin seçimlerini tespit etme, bu kitlenin ilgilendikleri alanları

saptama ve bu kitleye ihtiyaçları ile beklentileri doğrultusunda efektif reklamlar

sunabilme imkânı tanımaktadır. Üreticiler, sosyal medya platformlarında tüketicilere

sunulan reklamlar sayesinde hedef kitlelerine rahatça seslenebilmekte ve potansiyel

müşteriler ile etkileşim sağlayabilmektedirler (Todi, 2008, s. 7-9).

Sosyal medya platformlarının pazarlama açısından taşıdığı önemin fark

edilmesiyle birlikte, Twitter, Facebook, İnstagram benzeri internet siteleri, ürününün

57

reklamını yapmak isteyen ve marka yaratma gayretinde olan firmalar için oldukça

önemli reklam araçları halini almıştır.

1.3. Sosyal Medyada Instagram Reklamları

1.3.1. Instagram’ın Tanımı ve Tarihsel Gelişimi

Instagram, resim ve video paylaşmaya yarayan, ücretsiz bir sosyal ağ

uygulamasıdır. 2010 yılında Stanford Üniversitesi’nde öğrenci olan iki arkadaş

Kevin Systrom ve Mike Krieger tarafından piyasaya sürülmüştür ve o zamandan beri

büyümektedir. Aylık aktif kullanıcı sayısı 2013'de 90 milyona, 2017'de 800 milyona

ulaşmıştır. Instagram tüm dünyada gençler ve milenyum çağı çocukları arasında çok

popüler bir uygulamadır. Kullanıcı sayısının 2019'da 111 milyona kada çıkması

beklenmektedir. Instagram kullanıcı profilinin % 59'unu 18-29 yaşları arasındaki

gençler oluşturmaktadır. Mark Zuckerberg ve Gabriela Vatu'ya (2017) göre ise

günlük gerçek kullanıcı sayısı 400 milyon civarındadır.

Instagram kullanıcılarının profilleri ve haber akışları vardır. Instagram profili

oluşturan bir kişi kendisi için @ işareti sembolü ile oluşturduğu takma adla diğer

kullanıcılar tarafından bulunabilir. Örneğin: @nike. Başka bir Instagram kullanıcısını

takip eden kişiye "takipçi" denir ve takipçi sayısı bir Instagram profilinin başarısının

ölçümlerinden biridir. Bir kişi 7500 profil takip edebilir. Instagram, iOS ve Android

destekli cihazlarda çalışır, çünkü fotoğraflar sadece telefon aracılığıyla yüklenebilir

ve paylaşılabilir. Ama, fotoğraflar ve profiller web tarayıcısı aracılığıyla

görüntülenebilir (Moreau, 2018).

Bu platform şirketlerin ürünlerinin ya da markalarının farkındalığını

sürdürme, marka algılarını değiştirme veya güçlendirme, işbirlikçiler ve ünlüler

arasında bağ kurma gibi hedeflerini gerçekleştirmesi açısından da çok önemlidir

(Humbatov, 2015, s. 43).

Safko’nun (2010, s. 497) “Görmek, inanmaktır.” sözünde belirttiği gibi

fotoğraf paylaşım platformları, müşterilere ya da potansiyel satın alıcılara dolaylı

yoldan bilgi aktarmak açısından oldukça etkilidir.

58

1.3.2. Instagram’da Markalaşma

Simply Measured Q3’ün 2014’te yaptığı Instagram araştırmasına (2014)

(2014) göre, 2014'te en iyi markaların % 86'sının Instagram hesabı vardı. 2015'te bu

rakam % 90’a çıktı ve markaların % 82'si ayda en az bir kez Instagram paylaşımı

yapmaya başladı (Shively, 2015). Sosyal medya araçları markalaşma açısından

platforma özgü bir yaklaşım gerektirdiğinden, Instagram'ın da marka mesajını iletme

konusunda kendine özgü bazı kuralları vardır. Açık ve anlaşılır bir profil oluşturmak,

Instagram'da markalaşma noktasında kilit unsurdur (Conner, 2017). Gün geçtikçe

Instagram'da daha fazla marka aktif hale geldiği için, kullanıcılar da markalı

içeriklere alışmaya başlamışlardır (Simply Measured, 2014).

Markanın sosyal medyadaki konumunu belirleyebilmek için markanın yakın

temasta olduğu kişilere odaklanılması gerekmektedir. Buna, çalışanlar, ortaklar,

mevcut müşteriler ve tedarikçiler de dahildir. Bu kişiler sosyal medyada markanın ilk

takipçileri olacakları için markanın aynı zamanda sosyal medya profilini inşa eden

kişiler olacaklardır. Bu, uzun vadeli bir sosyal medya stratejisi için önemli bir

noktadır (Kerpen, 2011, s. 52).

Kerpen (2011, s. 95-101), sosyal medyada özgün bir marka yaratmanın

iletişim için güvenli bir ortam oluşturduğunu söylerken dürüstlük ve şeffaflık

ilkelerini benimsemenin markaya duyulan güven açısından çok önemli olduğunu

belirtmektedir. Markayı sosyal medyada gerçek olaylar temelinde inşa etmek

takipçilere gerçek bir deneyim sunmaktadır (Kerpen, 2011, s. 144).

1.3.3. Instagram’da Stratejiler

Her sosyal medya platformunda olduğu gibi Instagram’da da bir sosyal

medya stratejisine ihtiyaç vardır. Bu strateji markanın kendi genel stratejisinden

farklı olmamalıdır. Instagram yaklaşık 8 milyon marka hesabının bulunduğu ve genel

kullanıcı kitlesinin %60’ının 18-29 yaş arası olduğu bir sosyal medya aracı olduğu

için, markaların mutlaka yer alması gereken bir platformdur (Johnston, 2017).

59

Marka kimliğini ve bu platforma nasıl girileceğini bilmek önemlidir.

Markanın işe hedefleri ile başlaması gerekir.

- Instagram'dan ne elde etmek istiyoruz?

- Markanın Instagram'ı kullanma amacı nedir?

- Markanın hedef kitlesinin ne kadarı Instagram'da etkin kullanıcıdır?

- Instagram, markanın diğer sosyal medya hesaplarıyla nasıl bütünleşecektir?

Gibi soruların cevaplarını belirlemek Instagram stratejisi oluşturma

konusunda markaya yardımcı olacaktır (Johnston, 2017).

Instagram görsel bir platform olduğu için, bir markanın ürünlere ek olarak

şirket kültürünü de paylaşmasına olanak sağlar. Markanın hedef kitlesi ve hali

hazırdaki müşterileri ile iletişim kurmasının daha kişisel ve rahat bir yoludur

(Johnston, 2017). Johnson'a (2017) göre bir marka Instagram stratejisinde şu

hedeflerden bir veya birkaçına yer vermelidir: marka bilinirliğini artırmak, şirket

kültürünü göstermek, çalışanlar ve işe alım sürecini göstermek, müşteri ilişkilerini ve

sadakatini arttırmak, ürün ve hizmetleri sergilemek, şirket haberlerini paylaşmak,

influencer’larla iletişim kurmak ve satış yapmak.

Paylaşımlarının içeriği, markaların Instagram varlığını tanımlamaktadır.

Profilin tümü bir tema seçilmeli ve o temaya sadık kalınmalıdır. Bu şekilde bir özgün

bir marka hikayesi oluşacaktır. Bu tema, markanın renklerinden ve marka

imgesinden izler taşımalıdır. (Johnson 2017).

Bir şirketin Instagram profili, web sayfası bağlantısının bulunduğu yerdir. Bu

nedenle profili sayfasında mutlaka web sayfası yer almalıdır. Kurulumun ilk adımı

dikkat çekici bir açıklama yaratmaktır. Bir şirketin müşterileri için ne yaptığını,

müşterilerin sorunlarına nasıl çözümler ürettiğini düzelttiğini ve onların hayatlarını

nasıl iyileştirdiği vurgulanmalıdır. Genel olarak, şirketin ürünlerinin veya

hizmetlerinin müşterilere nasıl fayda sağladığı ve ürünün ne işe yaradığından

bahsetmek de yararlıdır.

60

Profesyonel bir profil fotoğrafı, müşterilerin bir şirket profilini nasıl

algıladıklarını etkileyebilecek bir diğer önemli faktördür. Bu fotoğraf çoğunlukla

şirketin logosu veya kurucusunun fotoğrafı olur (ABD'de bulunan küçük şirketlerde

için daha sık görülen bir uygulamadır). Profil bağlantısını tıklamanın müşteri için

yararı da açıklanmalıdır. Tıklanma oranı, indirim veya promosyon kodu sağlanarak

arttırılabilir (Lincoln, 2017).

Normal bir Instagram profilini bir iş profiline dönüştürmek için kullanıcı,

profilini “Ayarlar” bölümünden bu özelliği etkinleştirmelidir. Bir profilin profiline

dönüşebilmesi için bir Facebook sayfası olmalıdır. İş profilinin ana farkı, yayınların

analizini, profil açıklamalarında "Ara" ve "E-Mail" butonlarını ve ayrıca Instagram

uygulaması içinde reklam yayınlama olanağını görüntüleme imkânıdır.

Instagram hikayeleri, fotoğraf ve video paylaşım uygulamasının birleştiği,

kullanıcıların fotoğrafları ve videoları slayt gösterisi, bumerang, eller serbest ve canlı

video formatında paylaşmalarına olanak tanıyan bir özelliktir. Normal filtre

seçeneklerinin yanı sıra, öykülerin üzerine metin, çizim, çıkartma ve reklam

öğelerini ekleme imkanı sunar.

Hikayeler özelliği sunulduğu Ağustos 2016’dan bu yana küresel anlamda

kullanıcılar için önemli etkiler yaratmıştır. Walters (2017) bu konuda şöyle

söylemektedir: "Altı aydan kısa bir sürede, bu özellik günlük 150 milyon aktif

kullanıcıya ulaşmıştır. Bu Snapchat’in altı yıldaki toplam kullanım oranına denktir.

En çok izlenen hikayelerin üçte biri işletmelerden gelmektedir. Bu özellik ayrıca

olağanüstü etkileşim sayılarına da sahiptir. Beş Instagra hikayesinden biri

izleyicilerden doğrudan mesaj alır ve kabaca izleyenler yüzde 70'i hikayeleri sesli

olarak izler; Facebook gibi platformlarda sessiz video özelliğinin yaygınlaşmasından

sonra bu önemli bir başarıdır.”

Instagram, fotoğraf paylaşımı ile benzer şekilde hikayeler için de işletmelere

hizmet sunar. Instagram'da işletme profili bulunan markalar, her bir hikaye için

izlenme, cevaplanma ve çıkış analizlerine erişebilir.

61

Bazı Instagram hikayelerinin linkleri de bulunur. Instagram, aynı zamanda

hikaye özelliğin tam ekran reklam yayınlama üzerine de çalışmalar yapmaktadır. Bu

sayede işletmelere hedef, hedefe ulaşma ve ölçüm gibi özellikler sunulacaktır

(Walters, 2017).

Walters ayrıca Instagram hesabı kullanan işletmelere şu noktalara dikkat

etmelerini önermektedir:

1. Kendin yap hikayeleri paylaşma;
2. Kamera arkası çekimlerini paylaşma;
3. İlgi çekici listeler paylaşma;
4. Sorulara ve bunlara verilecek cevaplara dikkat etme;
5. Takipçi geri dönüşlerini dikkat alma;
6. Kontrollü olma;
7. Müşterilerin ilgisini çekecek bir ifade dili kullanma;
8. Özel indirimler ve kuponlar sunma;
9. Yeni gelişmeleri duyurma.

22 Şubat 2017'de Instagram, kullanıcılara maksimum 10 fotoğraf veya

videoyu tek bir mesaj olarak paylaşmalarını sağlayan carousel özelliğini kullanıma

açtı. Instagram ilk işletmeler için 2015 yılında işletmeler için sadece fotoğraf

şeklinde reklam paylaşımı imkanı sunan reklam carousel özelliğine geçen yıl video

özelliği de eklemiştir. Artık işletmeler 5 yerine maksimum 10 fotoğraf

paylaşabilmektedirler." Instagram bu özelliği kullanıcılarına “Artık hatırlamak

istediğiniz anılarınıza ait en iyi fotoğrafı veya videoyu seçmek zorunda değilsiniz."

şeklinde duyurmuştur (Constine, 2017).

Bu özellik, işletmelerin adım adım öğretici içerik ve etkinlik fotoğraflarını

paylaşmalarını sağlar.

62

Instagram analizleri, Instagram tarafından işletme profillerine özel olarak

sunulmaktadır.

Ayrıca bu analizleri sağlayan çeşitli uygulamalar da vardır. Yayın analizleri,

her yayının altında görüntülenebilir ve beğeni, yorum, kaydetme, gösterim, erişim ve

etkileşim gibi başlıklara ait bilgileri içermektedir. Bunlara uygulamanın "Analizler"

sekmesinden erişmek de mümkündür. Burada üst kısımda bir önceki haftaya ait

gösterimler, erişimler, profil görüntülemeleri, tıklanmalar ve e-posta tıklanmalarını

hafta boyunca gösterilir. Sonraki bölümde, haftanın en iyi yayınları gösterilir ve

"Daha fazla görüntüle" sekmesine tıklayarak bu analizleri yayın türüne, zaman

dilimine ve kullanıcı etkinliğine göre görmek ve sıralamak da mümkündür.

Aşağıdaki bölümde ise hikayeler üzerinde benzer analizler sunmaktadır.

Bir sonraki bölümde, profil sahibi işletmenin takipçilerini analiz etmesini ve

çoğunlukla günün hangi saatlerinde aktif olduklarını görmesini sağlar. "Daha fazla

görüntüle" yi tıklayarak, mevcut takipçilere ait cinsiyet, yaş aralığı, en fazla

kullanıcının olduğu lokasyonlar ve aktif oldukları saatler ve günler gibi demografik

verilerin yanında takipçi sayısı ve takipçi sayısı değişikliklerini görmek mümkündür.

En alttaki kısımda ise promosyonlar ve bunlara ait istatistikler yer alır.

Bir Instagram yayını, bir resim veya video (veya bir resim ve video

carouseli), bir başlık, hashtag, coğrafi konum etiketi ve fotoğraf etiketlerinden

oluşur. Ödevin bu bölümünde, Instagram gönderilerinin en iyi örnek uygulamaları

anlatılmaktadır. Çok çeşitli bakış açısına sahip olmak ve tutarlı olmak bir şirketin

veya bir kişinin Instagram’da oluşturacağı imaja katkı sağlamaktadır.

Birçok firma Instagram içeriği oluşturma esnasında fotoğraflara

odaklanırken, çok az bir kısmı da iyi bir yayın başlığı yazmayı hedeflemektedir. Bazı

durumlarda, iyi yazılmış bir başlık, yalnızca paylaşılan fotoğrafı veya videoyu

zenginleştirmekle kalmaz, aynı zamanda diğer yayınlar arasında da fark yaratır.

İyi bir yayın başlığı aynı zamanda bir hikaye anlatmaktadır. Çünkü Instagram

profesyonel fotoğrafçılar için bir ağ olarak değil, sosyal bir ağ olarak kurulmuştur.

Aynsley (2017) bunu "Instagram'ı kişisel marka oluşturma için kullanıp

63

kullanmadığınızdan bağımsız olarak, işyerine kültürüne ya da ürünlerinizin çevrimiçi

kataloğuna ait bir fotoğraf birçok açıdan işinize yarayabilir. Ayrıca, yayın başlığınız

hikayecilik değeri içeriyorsa, eklediğiniz herhangi bir hashtag veya emoji pek de

rahatsız edici görünmüyor.” şeklinde açıklamaktadır.

Yayın başlığı, hesabın etkileşimini arttırmasına yardımcı olacak bir soru

soruyor da olabilir. Facebook tarafından yapılan yakın tarihli bir çalışmada, soru

soran veya öneri isteyen yayınların standart yayınlardan daha fazla ilgi çektiği

keşfedilmiştir. Kullanıcılara Instagram başlığındaki bağlantılardan kaçınmaları

önerilir. Instagram, bağlantı paylaşmak işletmelere yalnızca profildeki bağlantı

paylaşım panelini önerir

Bir şirketin Instagram yayınını diğer sosyal paylaşım ağlarında paylaşması

otomatik olarak etkinleştirilmiş ise, bu durumda başlığın diğer platformların

kurallarına (Örneğin, karakter sayısı, açıklamalar, hashtag'ler) uyması gerektiği de

göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca, Instagram başlığını daha sonra paylaşmak ya

da başlığı düzenlemek de mümkündür.

Bir yayın başlığında diğer kullanıcıları etiketlemek, şirketin bu yayının

görünürlüğünü arttırmasına yardımcı olur, ancak bir fotoğrafta birden çok hesap

etiketlenecekse ana mesajın yitirilmesine izin vermeyecek şekilde fotoğraf üzerinde

etiketlenmeleri önerilir. Genel olarak, etiketleme doğru yapıldığında potansiyel bir

ortak / müşterinin dikkatini çekmek veya imajı iyileştirmek için etkili bir yoldur

(Aynsley, 2017).

Hashtag’ler bir şirketin Instagram yayınlarının görünürlüğünü arttırır.

Hashtag'lar doğru bir şekilde kullanılıyorsa, “Keşfet” özelliği sayesinde diğer

kullanıcıların bir işletmeyi kolaylıkla bulmasını sağlarlar. Bununla birlikte,

hashtag'ların içerik ve şirketle ilgili olması gerektiğini unutmamak gereklidir. Yayın

içeriği ile tamamen alakasız hashtaglar varsa ya da "like4like" "follow4follow"gibi

hashtag'lar varsa, hesabın 'spam' olarak algılanması oldukça olasıdır. Birçok işletme

kendi şirket veya kampanya hashtag'lerini oluşturur. Bu, şirketle veya kampanyayla

ilgili tüm yayınları tek bir yerde tutmak ve kolayca bulunabilir kılmak için etkili bir

64

yoldur. Bir hashtag'in akılda kalıcılığı olmalıdır; hashtag ilham verici veya hedef

kitleyle ilişkili ise bu da ek bir bir fayda sağlayacaktır. Bu duruma en iyi örnek,

Nike'in kampanyalarında kullandığı #justdoit hashtag olarak verilebilir.

Şekil 4. Nike'ın Instagram Paylaşımı Örneği

Hashtag özelliğini kullanmanın yaratıcı yollarından biri de emoji

hashtag'larıdır. Emojiler şimdiden modern kültürün bir parçası haline gelmişlerdir ve

Instagram’ın emoji hashtag'larını etkinleştirmeye karar vermesinden sonra şirketlerin

Instagram etkinliği daha da artmıştır. Aynsley (2017), başlangıçta oldukça işlevsiz

gibi görünmesine rağmen, bu özelliğin aslında nasıl iyi uygulanabileceğini şu şekilde

belirtiyor: "Lokasyonları belirtmek için yeni emoji bayraklarını kullanabilir, kalp

emojisi ile sevdiğiniz şeyleri gösterebilir ve önemli olaylara desteğinizi

belirtebilirsiniz.” Ayrıca “Emoji'yi Instagram başlıklarında kullanmak, Instagram

65

(Instagram'a göre platformdaki başlıkların yüzde 50'sinden fazlası emojilerden

oluşmaktadır.) fotoğraflarınızın görünürlüğünü de arttırmaktadır." (Aynsley, 2017).

Simply Measured’in yaptığı çalışmaya göre, geçtğimiz yıl Instagram'da

marka başlıkları 5,596 hashtag içeriyordu. Yani her yayın başına yaklaşık 2,5

hashtag düşmekteydi. En çok kullanılan hashtag'lardan, 10'undan 7'si markalara aitti

(Osman, 2018).

Bir profilin genel popülaritesinin bir göstergesi de sahip olduğu takipçilerin

sayısı ve takip ettiği kişi sayısıdır. Daha çok sayıda kullanıcı tarafından takip edilen

hesaplar genellikle daha popüler olarak görülmektedir; yüksek takipçi sayısı da bir

güvenilirlik duygusu yaratmakta ve böylece takipçi sayısı zaten yüksek olan bir

hesabın daha fazla takipçi elde etmesi kolaylaşmaktadır. Bununla birlikte, aynı

zamanda bir profil benzer veya daha yüksek sayıda kişiyi takip ediyorsa, güvenilirlik

azalır. Bu profiller genellikle "spam profilleri" veya takipçi sayısını artıran profiller

olarak görülür ve ya da kendi takipçilerini artırmak için karşılıklı olarak takip sistemi

izleyen profiller şeklinde anılır.

Instagram'a yayın yapılırken veya yayın zamanı planlarken, müşteri kitlesini

bir iş kitlesi olarak düşünmek önerilir. Örneğin, hedef kitle çoğunlukla 9 ila 5

arasında çalışanlar ise, o zaman yayınlar 9'dan önce, öğle tatilinde veya 5'ten sonra

(Cuma hariç) gönderilirken daha iyi görüntülenme olasılığına sahiptir. Ayrıca,

hesabın takipçilerinin en çok hangi saatte aktif olduğunu görmek ve buna uyum

sağlamak için Instagram uygulaması içinden analizleri kontrol etmek de mümkündür.

66

İKİNCİ BÖLÜM

TÜKETİCİ ALGISI KAVRAMI VE KAPSAMI

2.1. Algılama Kavramı

Objelerin seçilmesi ve organizasyonunu kapsayan süreçte ihtiyaçları,

beklentileri, kültürü ve deneyimleri belirleyen ve bu niteliklerden etkilenen algılama

kavramı insanların kişiliğinde ve empati gibi duygusal kavrayışlarında önemli bir yer

tutmaktadır (Milliyet, 2008). Kavrayışın algıyla bütünsel bir yakınlığı bulunması bir

yana kavrayış algıyı kapsayan ve duyuları uyarmaya giden süreçlerde algılamanın

temelini oluşturan bir niteliğe bürünmektedir. Uyarıcılar fiziki nitelikleri itibariyle

algısal derecelerin belirlenmesinde işlevsel rol üstlenerek parlayıp sönmenin,

çoğunluktan farklı hareket etmenin ve renkten yoksun nesnelerin renklendirilmiş

kısımlarının gözlemlenmesi veya oldukça gürültülü bir sesin duyulması gibi dikkat

çekici bir zemin oluştururlar. Algının duyularla olan ilişkisi gözlem temeline dayanır.

Aşağıda Young’ın oluşturduğu algılama modeli bulunmaktadır (Chisnall, 1985, s.

22):

Şekil 5. Algılama

Duyuların kullanılması genellikle birleşimle mümkün olur. Görmek,

dokunmak, koklamak, tatmak gibi deneyimler birleşerek algısal duyumları meydana

getirir ve bir dizi markanın yapısal niteliklerine ve yerleşik alışkanlıklar üzerindeki

67

etkisine ilişkin çevresel bakış açısı bu şekilde biçimlenir (Karabulut, 2006, s. 76).

Algılamanın yönü ve şiddeti, ürünlerin nitelikleri itibariyle tüketiciler nezdinde

üretilme amaçlarının ortaya konma biçimini ve duyu organları tarafından

hissedilebilme derecesi üzerinde belirleyici olmaktadır (Altunışık, Özdemir, &

Torlak, 2002, s. 73). Algılamadaki kişisellik düzeyinin artması bireylere uygun

fonksiyonlar üzerinden ürünlerin inanç, kişilik ve beklentiler doğrultusunda

şekillenmesini sağlamakta, toplumsal değerlerden kopmaksızın farklı istek ve

ihtiyaçlara algısal tutarlılık dahilinde yanıt verilmesi çevreye uyumun bir gereği

olarak görülmektedir. Ürüne ya da markaya yönelik ortaya konan beklentiyle birlikte

oluşan talebin tüketiciler tarafından algılanma düzeyiyle yakından ilişkisi

bulunmaktadır. Algılamayla birlikte tüketiciler ihtiyaçlarını, güdülerini, tutumlarını

belirleyerek bir mal veya hizmete yönelik talebi meydana getirmektedirler.

Tüketiciler kimi zaman bir mal ya da hizmeti tercih etme yönünde bir kararlılık

sergilemekte ve beklentileri doğrultusunda satın aldıkları ürünlerin memnuniyet

yaratma düzeyi ürünün gelecekte kalıcı olmasını sağlayacak bir dizi süreci de

başlatmaktadır.

2.2. Tüketici Kavramı

Örgütsel hedeflerin gerçekleştirilmesi yönünde pazarlamaya ilişkin

bileşenlerin sunulduğu, bu bileşenlerin onaylanması ya da reddedilmesine yönelik

tutum ortaya koyarak işletmeler nezdinde amaçların belirleyicisi haline gelen ve

pazar faaliyetleri üzerinde öncelikli bir belirleyici konumunda bulunan kişilere

tüketici denmektedir (Altunışık & İslamoğlu, 2013, s. 5). Bireysel veya ailesel talep

ve beklentiler doğrultusunda pazarlamaya ilişkin bileşenleri elde eden veya elde etme

niteliği barındıran kişiler tüketicidir (Karabulut, 1981, s. 11). Nihai kullanıma

yönelik bir amaç güderek mal ve hizmet arayışında olan, beklentisi dahilinde satın

alma faaliyeti gerçekleştiren kişiye tüketici denir (Odabaşı & Barış, Tüketici

Davranışı, 2012, s. 20). Bireysel ve ailevi ihtiyaçların karşılanmasına yönelik para

harcama yeteneği olan ve para harcama arzusu bulunan kişilere ya da kurumlara

tüketici denir (Mucuk, 2010, s. 72). Kavramsal açıdan tüketiciler iki farklı niteliğe

haiz bulunmaktadırlar. Bireyler ve örgütler bu bağlamda tüketiciler olarak iki grupta

68

ele alınabilmektedir. Birey olarak tüketici kendinde ya da ailesinde ortaya çıkan bir

dizi ihtiyacın giderilmesine yönelik satın alma faaliyeti gerçekleştiren kişidir. Örgüt

olarak tüketici üretim süreçlerinin sürdürülmesi için girdi tedariki gerçekleştiren ve

üretime ilişkin faaliyetlerin sürmesi için satın alım gerçekleştiren kurumlardır

(Mucuk, 2010, s. 70).

2.3. Tüketici Satın Alma Davranışları

2.3.1. Tanım

Günümüz tüketicileri tercih ve eğilimlerini oldukça sık değiştirmektedir.

İşletmelerin faaliyetleri değişime ayak uydurma çabası dahilinde şekillenmekte,

tüketici davranışlarının analizi ise bu sürecin önemli bir parçasını oluşturmaktadır.

İşletmeler tarafından artan rekabete uyum sağlamak ve pazarda kalıcılığı yakalamak

ancak ve ancak tüketici talep ve beklentisinin belirlenebilmesiyle

gerçekleşebilmektedir. Tüketicilerin davranışlarının belirlenebilmesinde çok sayıda

değişken rol oynamaktadır. Bu olguya ilişkin karmaşıklık düzeyinin en doğru

biçimde belirlenmesi ve anlaşılması karlılık ve kalıcılık ihtimalini artırmaktadır

(Okumuş, 2013, s. 6).

Talep ve beklentilerin değişen yapısı pazarlama ve insan kaynaklarının

dinamik bir yapıda ele alınmasını zorunlu kılmakta, yönetim fonksiyonlarının talep

ve beklentiler doğrultusunda şekillenmesi çalışanlardan tepe yönetime dek bir dizi

organizasyon yapısı ve uyum sorunlarının giderilmesi dahilinde nihai tüketicilerin

memnuniyetinin amaçlanmasını gerektirmektedir (Solomon, Bamossy, Askegaard, &

Hogg, 2016, s. 8).

Tüketicilerin değişen anlayış ve beklentilerine yanıt vermek yalnızca

pazarlamanın değil tüm yönetsel birimlerin koordinasyonunu gerektirmektedir (Koç,

2013, s. 35). Esas itibariyle pazara yönelik tüketici algısının değerlendirilmesini

kapsayan ve söz konusu algıyı sebep sonuç ilişkisi içinde inceleyen bilimsel

yaklaşıma tüketici davranışı denmektedir. Tüketicilerin davranışlarının

incelenmesiyle birlikte cevap aranan soruların şu şekilde sınıflandırılması

mümkündür (Odabaşı & Barış, Tüketici Davranışı, 2012, s. 16):

69

• Pazarı meydana getiren tüketicilerin özellikleri nelerdir?
• Tüketiciler hangi ürünleri almaktadır?
• Tüketiciler ürünleri hangi dönemlerde satın almaktadır?
• Kimler satın alma davranışına etki etmektedir?
• Satın alma sebepleri nelerdir?
• Tüketicilerin davranışlarını sahip oldukları özellikler itibariyle yedi başlıkta

incelemek olanak dahilindedir (Odabaşı & Barış, 2012):

1) Tüketicilerin davranışları güdülenen davranışlardan ibarettir: Tüketiciyi

satın alma eylemine götüren süreç, karşılanmadığı takdirde gerilimi meydana getiren

arzunun ve isteklerin tatminini kapsamaktadır. İhtiyaçların tatminine ilişkin ortaya

konan davranışlara etki eden sebeplerin incelenmesi pazarlamacıların

vazgeçemeyeceği bilgilere ulaşmalarını sağlar.

2) Tüketicilerin davranışları çok boyutlu ve devimsel bir niteliğe sahiptir:

Tüketicilerin davranışları satın alım sürecinde ve süreçteki boyutların tahminine

yönelik nedensellik bağı içerisinde varsayımlar üretmeye yaramaktadır. Süreçlerin

birbirlerine bağımlı yapısı öncelik ve sonralık ilişkisinin irdelenmesini

gerektirmektedir.

3) Tüketicilerin davranışları çok sayıda faaliyeti kapsamaktadır: Girdi

tedarikinden satış sonrası hizmetlere dek organize edilen süreçlerin değişime ve

yeniliklere uyum sağlaması gerekmektedir. Tüketicilerin tüketime ve faydaya ilişkin

değerlendirmeleri üretim faaliyetlerinin iyileştirilmesine ve eksikliklerin

giderilmesine olanak sağlar. Tüketicilerin beyan ettikleri görüşler, aldıkları kararlar

ve kazandıkları deneyimler kimi zaman bir dizi tesadüfün sonucu olarak meydana

gelse de genellikle planlı ve istemlidir.

4) Tüketicilerin davranışları karmaşık bir süreçten geçerek belirgin hale gelir

ve davranışların bu bağlamda zamanlaması önem arz etmektedir. Zamanlamayla

70

ifade edilmek istenen alınan kararın zamanı ve karar alma sürecinin uzunluğudur.

Karmaşıklıkla ifade edilmek istenen ise karar almaya etki eden değişkenleri niteliği

ve niceliğidir. Kararın karmaşık olması karara giden sürecin uzaması anlamına gelir.

5) Tüketici davranışının ilgi alanında çok sayıda rol yer alır: Tüketicilerin

davranışlarının belirlenmesine yönelik süreçte çeşitli uygulamaların beraberinde

getirdiği bileşimlerden ortaya çıkan çok sayıda rolden bahsetmek olanak

dahilindedir. Söz konusu rollerin beş sınıfta değerlendirilmesi olanak dahilindedir.

Başlatan: ürün satmaya yönelik bir teklifle tüketiciye giden kişi,

Etkileyen: satın almaya ilişkin sürece telkin ve önerileriyle pozitif veya

negatif yönde etki eden kişi,

Karar veren: Nihai seçimde finansman ve otorite ortaya koyarak onaylayan

kişi,

Satın almayı meydana getiren: Bir ürün parasal değerini karşılayan kişi,

Kullanıcı: Malın tüketilmesini sağlayan kişi veya kişilerdir.

6) Tüketicilerin davranışları çevresel faktörlerden etkilenmektedir:

Tüketiciler sergiledikleri davranışları büyük ölçüde çevredeki değişimlerden ve

yeniliklerden etkilenmek suretiyle biçimlendirirler. Kültüre, sosyoekonomik statüye,

alışkanlıklara ve danışılan gruplara göre farklı davranış kalıplarının belirlenmesi

olanak dahilindedir.

7) Tüketiciler sahip oldukları özellikler itibariyle farklı davranış kalıpları

benimseyebilirler: Bireysel özelliklerin her insanda farklı farklı olması satın alma

süreçlerinin de herkes için farklı bölümlerden oluştuğu anlamına gelebilir. Tüm

tüketiciler tercihleri itibariyle çok çeşitli mal ve hizmetleri değişik amaçlar

doğrultusunda ortaya koyabilmektedir.

71

2.3.2. Tüketici Satın Alma Davranışı Türleri

2.3.2.1. Alışkanlıklara Bağlı Satın Alma

Alıcıların ürüne ve markaya yönelik tercihlerinde bir elastikiyet söz

konusudur. Yerleşik alışkanlıkların satın alma sürecinde önemli bir etkisi olsa da

marka sadakatinden söz etmek için yeterli bir dayanak oluşturdukları söylenemez.

Tüketicileri alışverişe yönlendiren dürtülerin temelinde anlık gereksinimleri vardır ve

gereksinimlerin karşılanmasına yönelik uzun süren kritikler zaman kaybına neden

olacağı gerekçesiyle tercih edilmez. Aranılan markanın bulunmaması ya da

promosyonlu satışlar farklı markaların tercih edilmesinde önemli etkenlerdir. Bu tip

satın almada mal veya hizmete yönelik düşük düzeyde bir ilgiden söz etmek olanak

dahilindedir. Araştırma yapılmaksızın zamanı değerlendirme amacıyla hareket

edilerek uzun uzadıya düşünmekten kaçınılır (Tuna, 2012, s. 43).

2.3.2.2. Değişiklik İsteyen Satın Alma

Tüketicileri bir ürün ya da markayı tercih etmeye götüren süreçte yerleşik

alışkanlıkların dışına çıkma eğiliminden söz etmek olanak dahilindedir. Pazara giren

ve yenilikçi bir anlayış benimseyen markaların denenmesi tüketicilerin çoğu

tarafından tercih edilen bir dizi anlayışın göstergesi olmaktadır (Hoyer, Macinnis, &

Pieters, 2013, s. 219).

Özellikle ürünlere ilişkin bilgilere yeterince vakıf olmak ve tereddütte

kalmamak bu tip bir seçimin dayanağı olarak gösterilebilir. Söz gelimi herhangi bir

müzik türünde ısrarcı bir kişinin farklı müzikleri de dinlemek istemesi ya da hep

fındıklı çikolata tercih eden birinin bitter çikolata tüketmesi bu kapsamda örnek

olarak gösterilebilir.

2.3.2.3. Çelişki Azaltıcı Satın Alma

Bu davranış birbirleriyle oldukça benzeyen bir dizi ürün arasından birini

tercih etme üzerine odaklanmaktadır. Bu bağlamda kararı etkileyen faktörler ürüne

ilişkin ayrıntılı bir incelemeye bağlı olarak görülmektedir. Ayrıntılı incelemenin söz

konusu olması sebebiyle ürüne yönelik kapsamlı bilgi sahibi olunması

72

beklenmektedir. Bu tip satın alma davranışının gözlemlenmesi piyasada yer

edinmeye çalışan markaların beraberinde getirdiği riskleri, fiyata ilişkin bir dizi

değişikliği ve değerlendirmeyi beraberinde getirmektedir (Deniz, 2010).

Tüketiciler aldıkları kararlar itibariyle hızlı olmak durumunda kaldıklarından

bir dizi çelişkiyle karşı karşıya kalabilirler. Tüketici ortaya koyduğu araştırmalarla

neticelendireceği satın alma sürecini bir dizi kritere bağlı olarak bireysel tercihleri

itibariyle yönlendirir. Bir ürünün fiyatına ilişkin duyarlılığa sahip olan tüketicinin

süreç içerisinde göz önünde bulunduracağı kriterler bellidir. Bu bağlamda ürünler

arası kıyaslamayla geleceğe yönelik bir ürün alışkanlığı ortaya çıkabilmekte, fiyatına

göre performansı oldukça yüksek bir ürün tüketiciler nezdinde yerleşik bir

alışkanlığa dönüşebilmektedir (Gelibolu, 2011, s. 26).

Tüketiciler çelişki azaltıcı satın almada farklı kaynak ve danışma

gruplarından ürüne ilişkin olumlu ya da olumsuz değerlendirmeler alma eğilimi

gösterir. Bu durum onların verecekleri kararlarda bir dayanak noktası teşkil eder.

Tüketicilerin edindikleri tecrübeler yeni ve deneyimsiz tüketiciler nezdinde

değerlidir ve tüketim neticesinde elde edecekleri hazzı tanıma isteği ilk defa bir

ürünü deneyecek tüketiciler için kaçınılmaz bir arayış teşkil etmektedir. Bu tip

davranışların temelinde tüketiciler kadar işletmelerin istek ve ihtiyaçlar dahilinde

düzenledikleri tutundurma çalışmaları yer alır. Bir ürünün satılmasına yönelik

yapılan kampanyaların başarıya ulaşması ve tüketim deneyiminin tüketici tarafından

istenen şekilde sonuçlanması çok sayıda bileşenin uygun zamanda hayata

geçirilmesini kapsamakla birlikte rakiplere kıyasla uygun ve avantajlı satış deneyimi

sunmayı gerektirmektedir. Firmalar tüketiciler nezdinde yaptıkları çalışmaların ve

hayata geçirdikleri uygulamaların hatasız ve istenen biçimde sonuçlanması halinde

çelişki azaltıcı davranış sergileyen tüketiciler tarafından tercih edilebilir bir niteliğe

bürüneceklerdir (Deniz, 2010, s. 267).

2.3.2.4. Karmaşık Satın Alma

Tüketiciler bir ürün grubuna yönelik ilgilerini farklı markalar itibariyle

değişik şekillerde göstermekte ve satın almaya ilişkin süreçte bu tip bir davranış

ortaya koyabilmektedir. Esas itibariyle pahalı olarak nitelendirilebilen ürünler

73

tüketici nezdinde riskli olarak görülecek ve sağladıkları imaj ve statü itibariyle

ödenen fiyatın karşılığını alma hissi karmaşık satın alma davranışının kolayda

ürünlerden ziyade lüks olarak nitelendirilebilecek ürünler dahilinde

gözlemlenebileceğini göstermektedir (Altunışık & İslamoğlu, 2013, s. 34). Örneğin,

teknolojik gereçler, gayrimenkul, motorlu taşıtlar gibi yüksek risk düzeyinde bulunan

ve satın alma sıklığı düşük mallarda karmaşık satın alma davranışından söz etmek

mümkündür (Cengiz & Girginer, 2012, s. 270). Sürecin işleyişinde tüketicilerin

pazara ilişkin yüksek bilgiye sahip olması kaçınılmaz olup alternatifler arasından en

iyisinin seçilmesine yönelik ortaya konan çabayla bir dizi bilginin öğrenilmesi ve

kullanılması faydalanma yüzdesini üst seviyelere taşımaktadır (Yükselen, 2007, s.

144).

2.3.3. Tüketici Satın Alma Süreci

2.3.3.1. İhtiyacın Belirlenmesi

İhtiyacın görüldüğü andan itibaren tüketicilerin kararlarına yön veren

birtakım içsel ve dışsal unsurlardan söz etmek mümkündür (Al-Jeraisy, 2008, s. 89).

Bu unsurlar ilk etapta dürtülerle birlikte ihtiyacı ortaya çıkaran ve ihtiyaç

giderilmediği takdirde ihtiyaç sahibi kişide gerilim yaratan bir niteliğe sahip

olmaktadır (Mucuk, 2010, s. 77). Tüketiciler sahip oldukları algılar ekseninde

ihtiyaçlarını gidermeye yönelik harekete geçerek bir dizi seçenek arasından kendileri

için en uygun olanı seçmek isterler (Akbaş & Kırkbir, 2015, s. 99). Bu noktada kişiyi

harekete geçiren ihtiyacın doğru belirlenmesi ve ihtiyaca yönelik yapılacak satın

alma davranışının ihtiyaçtan bağımsız şekilde ele alınmasının önüne geçilmesinin

sağlanması gerekmektedir (Durmaz, 2008, s. 86). İhtiyaç karşılanmadığı takdirde

acıya ve üzüntüye sebep olmakta, kişinin hislerine yön veren bu gereksinimlere

yönelik bir tüketim gerçekleştiğindeyse zevke ve hazza erişme söz konusu

olmaktadır. Gereksinimler bireysel nitelikler dahilinde herkeste aynı şiddete ortaya

çıkmamaktadır. Aynı diyet programını uygulayan iki kişiden birinin canı daha fazla

karbonhidrat çekerken diğerinin daha az çekebilmektedir. Gereksinimlerden birinin

karşılanması o gereksinimin şiddetini azaltabilmekte ve farklı gereksinimler

74

tarafından kişinin uyarılmaya başlamasına neden olmaktadır (Demir-Şen & Kozak,

2013, s. 97).

Bireyler tarafından gereksinim duyulan mal ve hizmetlere ilişkin bir öngörü

sahibi olmak pazarlamacıların hedeflerine ulaşmaları bağlamında büyük ölçüde etkili

olmaktadır (Odabaşı & Barış, 2012, s. 355). Gelecekte ortaya çıkabilecek ihtiyaçların

önceden tanınması tüketicilere yenilikçi bir anlayış dahilinde değişen koşulların

sunulması ve yeni pazarlama anlayışlarının tasarlanmasını bir dizi süreç dahilinde

olanaklı hale getirmektedir (Altunışık & İslamoğlu, 2013, s. 65).

2.3.3.2. İhtiyaç Hakkında Bilgi Toplanması

Gereksinimlere ilişkin bilgilerin toplanması mal ve hizmetlere yönelik kişisel

bir bakış açısı oluşturmanın ilk adımı olmaktadır (Koç, 2013, s. 457). Mal ve

hizmetin kişi tarafından sahip olunan bireysel niteliklerle örtüşmesi yalnızca içsel

özelliklerin bir tezahürü olarak kalmamaktadır (Mucuk, 2010, s. 77). Tüketiciler

dışsal etkenlerin ve özellikle de çevrenin etkisiyle kendi bakış açılarını oluşturmakta

ve gelecekte ortaya çıkacak ihtiyaçları için de ön hazırlık yapmaktadır. Bu tip bir

araştırma yapılmasındaki en önemli etken ise bireysel anlamda ürünü piyasaya süren

markalar ve firmalar nezdinde genel bir değerlendirme yapabilme yetisi edinmek ve

başvurulan kaynakların tüketime yönelik olarak organizasyonunun sağlanması

yoluyla çevresel verilen toplanmasını olanaklı hale getirmektedir (Demir-Şen &

Kozak, 2013, s. 115). Tüketicinin başvurduğu kaynaklar yalnızca dışsal nitelikte

olanlar değil aynı zamanda kendi duygu ve hissi çerçevesinden etkilenmekte ve

mantıklı bir karar verme üzerinde belirleyici olan niteliklerden de ileri gelmektedir

(Fodness & Murray, 1999, s. 221).

Kişi kendi kararını vermede yine kendi kişilik süreçlerinden faydalanmakla

yetiniyor ve çevresel unsurları ihmal ediyorsa karara ilişkin yaptığı değerlendirme

basit bir düzlemde ele alınıyor demektir. Ancak bu tip bir aşamada karara yönelik

ortaya konan bilişsel süreçler harcanan zaman kıstasından ele alındığında yoğun bir

meşguliyetten kişiyi arındırmış olmaktadır (Altunışık & İslamoğlu, Tüketici

Davranışları, 2013, s. 42). Hissi ve kişisel mantıktan yola çıkarak alınan kararlara

ilişkin kaynakların yetersizliği kişi tarafından belirgin ölçüde hissediliyor ise

75

çevresel kaynaklara başvurulması kaçınılmaz hale gelecektir. Ürünlerin özellikleri

hakkında dana önce o ürünü kullanmış ve olumlu ya da olumsuz bir izlenime sahip

olmuş kişilerle iletişime geçmek, işletmeleri ürünler dışında sahip olduğu politikalar

hakkında detaylı bilgi edinmek istemek, kimi zaman sosyal sorumluluk projeleri

üstlenen şirketlerin ürünlerini tercih etme eğilimi sergilemek çevresel kaynaklardan

faydalanılarak dahil olunan bir dizi süreci kapsamaktadır (Beatty & Smith, 1987).

Ancak tüketicilerin bir markaya yönelik kuvvetli bir sadakate sahip olması söz

konusu çevresel unsurları göz ardı etmesine sebep olacaktır (Odabaşı & Barış,

Tüketici Davranışı, 2012, s. 359).

İnternetin yaygınlaşmasıyla çevresel bilgilere ulaşmak kolaylaşmış ulusal

sınırlar dışında küresel çapta herhangi bir ürün ya da işletmeye yönelik bilgilerin

tüketiciler tarafından toplanması olanaklı hale gelmiştir (Özcan, 2010, s. 34). Bunun

yanında internetle birlikte bir ürüne yönelik pazar araştırması yapmak işletmeciler ve

pazarlamacılar açısından oldukça kolay hale gelmiş, satışa ve pazarlamaya ilişkin

faaliyetlerin kapsamları genişletilmiştir (Temizkan, Beybala, & Temizkan, 2014, s.

176).

2.3.3.3. Belirlenen Alternatiflerin Değerlendirilmesi

Çok sayıda alternatif arasından makul bir seçime konu olacak seçenek riski

minimum olan mal ya da hizmeti belirlemekten geçecektir. Esas itibariyle

alternatifler arasından hangisinin seçileceği sorusuna yanıt teşkil edecek seçeneğin

belirlenmesi gerekecektir. Değerlendirmeye ilişkin kriterler bir dizi sorun karşısında

verilen tepkilere ve tüketici tarafından belirlenen beklenti seviyesine yanıt veren

özelliklere göre değişmektedir. Genelde bazı kriterlerin benzerlerinden farklı ve daha

büyük bir önem sahip olduğu düşünülmektedir. Satın alım sırasında üzerinde fazla

durulmayan ürünlerde kriterler düşük bir orana sahipken, gayrimenkul gibi satın alım

süreçlerinde kriterlerin oldukça fazla olduğu gözlemlenebilir (Odabaşı & Barış,

2012, s. 365-366).

Alternatifleri değerlendiren tüketicilerin nesnel ya da öznel kriterleri

bulunabilmektedir. Markaya ilişkin duygular tüketiciyi etkileyebilme kabiliyetine ve

76

sosyal duyarlılığa göre değişen bir çerçevede ele alınmaktadır (Altunışık &

İslamoğlu, 2013, s. 43-44).

Tüm bunlara mukabil bir markanın olumlu ya da olumsuz

değerlendirilmesine yönelik belirleyici etmenlerin başında tercih edilecek ürünün

fiyatı gelmektedir. Bu bağlamda fiyatın işletmeler tarafından doğru belirlenmesi

hayatı bir önem sahip olmakla birlikte, tüketiciler için de önde gelen bir kriter olarak

markaya ilişkin tercih sebebini meydana getirmektedir. Tüketiciler fiyatın yüksek ya

da düşük olması durumunda kaliteye ilişkin algılarında bir dizi farklılaşmaya

gidebilmektedir. Genel olarak tüketiciler fiyatı yüksek olan ürünlerin kaliteli

olduğunu düşünmektedir. Ürünün satın alınması için gereken tutar ödendikten sonra

tüketicinin tek beklentisi ödediği değere en azından denk gelen bir faydalanma

kapasitesinin oluşmasıdır. Markanın sahip olduğu imaj tüketiciler tarafından

oluşturulan algısal değerlere doğrudan tesir etmektedir. Bu bağlamda

pazarlamacıların öncelikli hedefi markanın sahip olduğu imajı en üst düzeye

çıkarmaktır (Argan, 2012, s. 170).

2.3.3.4. Satın Alma Kararının Verilmesi

Tüketicinin yaptığı değerlendirmelerden sonra ürün ya da hizmete yönelik bir

dizi kriter söz konusu olmakta ve verilecek karar üzerinde alternatifler arasından en

uygun olanın seçilmesine çabalanmaktadır. Tüketicinin arzu ettiği ürüne sahip olmak

adına zaman ve enerji sarfiyatını göze aldığı görülebilir. Genelde tüketiciler gündelik

alışverişlerde kategori veya sınıfı belirleyerek markanın niteliğiyle ilgilenmezler. Bu

durumda ürüne ilişkin bir ön değerlendirmenin yapılmış olması markaya ilişkin

tercihin alışverişin gerçekleşeceği mağaza içerisinde yapılacağının göstergesidir.

Mağazanın iç ve dış pazarlamaya ilişkin geliştirdiği uygulamalar tüm durumlarda rol

etkinliği kapsamında değerlendirilebilmektedir. Tüketicilerin ihtiyaçları dahilinde

başlamadıkları alışverişlerde satın almaya olan niyetleri düşük düzeydedir. Bu

durumda alışverişin plansız şekilde gerçekleştiği ve söz konusu markalardan

herhangi birinin tercih edilmesi stratejik pazarlama anlayışının hangi düzeyde

olduğunun bir göstergesi olmaktadır (Odabaşı & Barış, 2012, s. 375-376).

77

2.3.3.5. Satın Alma Sonrası Değerlendirmeler

Ürünler satıldıktan sonra tüketicilerin memnuniyet düzeyinin belirlenmesi

kaçınılmaz olmaktadır. Tüketicilerin tüketim sırasından ve tüketimden sonraki

süreçte sağladıkları tatmine ilişkin işlemenin bilgi sahibi olması özellikle

pazarlamaya yönelik faaliyetlerin yeniden organize edilmesinde belirleyici

olmaktadır. Ürün için biçilen fiyat ve tüketicilerin üründen sağladıkları tatminde

olumsuz anlamda bir tutarsızlık varsa tüketici memnuniyetinden bahsetmek

olanaksız hale gelir. Mal veya hizmete ödenen tutar alınan performans dahilinde hak

edilir boyutta veya daha düşük düzeyde ise memnuniyetin oluşması kaçınılmazdır.

Bu bağlamda esas önemli nokta ise tüketicinin satın aldığı üründen ne beklediğidir.

Beklentiyi tüketicilerin bir dizi bilgi kaynağından edindiği ve ürüne yönelik

deneyimleri gözlemleme fırsatına sahip olduğu mesaj yığınları oluşturmaktadır

(Kotler, Armstrong, Saunde, & Wong, 1999, s. 258-259).

Tüketicilerin ürünlere ilişkin deneyimlerini paylaştığı ve internetin

yaygınlaşması sebebiyle sıkça kullanılan sosyal paylaşım platformları yalnızca

tüketiciler için değil pazarlamacılar için de çok sayıda bilgiye ulaşma fırsatını

beraberinde getirmektedir. Tüketilen mallar üzerine yapılan olumlu ya da olumsuz

değerlendirmeler potansiyel müşterilerin satın alma sürecine yönlendirilmesinde

önemli bir adım olarak ön plana çıkmaktadır (Koç, 2013, s. 462). Tüketiciler satın

aldıkları bir üründen bekledikleri tatmini sağladıklarında üç farklı davranışta

bulunabilmektedirler. İlki gelecek alışverişlerde yine o markanın tercih edilmesidir.

İkinci davranış o markaya ait diğer ürün ve hizmetlerin de benimsenmesidir. Üçüncü

davranış kalıbı ise sahip olunan tatminin ve memnuniyetin çevreye aktarılması ve

diğer insanların da alışverişlerinde o markayı tercih etmelerinin sağlanmasıdır

(Arpacı, Ayhan, Tuncer, & Üner, 1994, s. 42).

2.3.4. Tüketici Davranışı Modelleri

Tüketiciler davranışları itibariyle iki ayrı yaklaşımda değerlendirilerek,

gruplandırılabilmektedir. Birincisi davranışların güdüler dahilinde gerçekleştiği ve

davranışların nedenleri itibariyle bir dizi gereksinimi ortaya çıkaran güdülerden

etkilendiği varsayımına dayanmaktadır. Bu modelde tüketiciler ortaya koydukları

78

davranışlardan öte o şekilde davranmalarına sebep olan nedenler kapsamında

incelenmektedir. Bunlar klasik tüketici davranışı modelleri olarak adlandırılmaktadır.

Yaklaşımlardan ikincisi tüketicilerin davranışlarını oluşum biçimleri itibariyle ele

almaktadır. Bu modellere ise modern tüketici davranışı modelleri denmektedir

(İslamoğlu, 2002, s. 110-111).

2.3.4.1. Klasik Tüketici Davranışı Modelleri

Tüketici davranışlarını nedenleri itibariyle güdüleri dayanak noktası kabul

ederek açıklayan bu modelde farklı ilmi nitelikler baz alınarak bir dizi kuram

yaratılmıştır. Bu nedenle modellerin isimleri bilimsel alanda çalışma yapan bir dizi

araştırmacının ismiyle bağdaştırılmaktadır Bunlar (İslamoğlu, 2002, s. 113):

 Parasal kaynaklar dahilinde güdüleri inceleyen Marshall

 İnsan psikolojisi üzerine çalışma Yapan Freudian model

 Öğrenmeye ilişkin bir temelde çalışma yapan Pavlovian model

 Sosyal ve kültürel zeminde faaliyet gösteren Veblen modeli

Marshall’ın Ekonomik Modeli: Klasik iktisatçılar için insanlar parasal

tasarrufa ilişkin amaçlarla akılcı seçimler yapmaktadırlar. Satın almaya ilişkin

kararlar akılcılık ve ekonomi perspektifinde gerçekleşir. Tüketiciler gelirlerini

kendileri için en düşük fiyata en yüksek faydaya ulaştıracak biçimde

bölüştürmektedir. Diğer bir ifadeyle satın alımlarda ölçmeden ve harcamadan

bağımsız bir anlayışın geliştirilmesi olanak dışıdır (İslamoğlu, 2002, s. 113-114). Bu

modeldeki varsayımlara göre tüketicilerin davranışları itibariyle öncelikli olarak

kendi zevklerine ve ürün fiyatlarına akılcılık ve bir dizi bilinç dahilinde devimsel

açıdan yön vermektedirler (Papatya, 2005, s. 223-224).

Marshall’la birlikte klasik yaklaşım marjinal fayda boyutu kazanarak modern

fayda kuramına dönüşmüştür (İslamoğlu, 2002, s. 114).

Psikolojik Faktörlere Ağırlık Veren Freudian Modeli: Freud tarafından

başlatılan psikanalitik akım beraberinde tüketicilerin gereksinimlerinin bir dizi süreç

79

dahilinde ele alınmasını getirmiş ve bu gereksinimlerin giderilmesine yönelik

birtakım yollar aranmıştır. Freud’a göre kişinin veya tüketici davranışlarının

sistematik şekilde izlenmesi gerekmekte ve içsel dinamiklerin farkındalığı ekseninde

dış çevrenin yeniden tesis edilmesine uğraşmak amaçlanmalıdır (Tek, 1999, s. 206).

Freud’a göre bu modelin bir örnekle açıklanması olanak dahilindedir (İslamoğlu,

2002, s. 116):

Bir önerinin değerli olup olmadığına ilişkin bilgilendirme süreci o önerinin

nitelik itibariyle neye işaret ettiğinin bilinmesinden geçmektedir. Bilinçaltı tarafından

reddedilen bir önerinin kabul edilmesi kişide dışlanmışlık duygusu uyandıracak ve

bilinç üstünün ahlaki anlayış dahilinde bu varsayımı baskılayacağı düşüncesinden

hareketle önerinin reddedilmesi olanaksız hale gelecektir.

Öğrenme Temeline Dayanan Pavlovian Modeli: Öğrenmenin şartlandırılan

davranışlardan ibaret olduğunu ileri süren Pavlov yaptığı deneyle köpeklerin zil

karşısındaki tepkilerini belli bir şarta bağlayarak yemek olmaksızın çalan zil

karşısında köpekler tarafından salya akıtma eyleminin gerçekleştiği gözlemlenebilir.

Bunun sebebi köpeklerin kendilerine yiyecek verileceğini sanmasıdır. Bu deneyle

birlikte Pavlov’un öğrenme için yaptığı çağrışımlar zinciri biçimindeki tanım

doğrulanmış olmaktadır. Bu model pazarlamacılara tüketiciler nezdinde bir dizi

alışkanlığın benimsenmesi maksadıyla faaliyette bulunma hedefinin belirlenmesinde

yardımcı olmuştur (İslamoğlu, 2002, s. 117-118).

Sosyo Psikolojik Faktörlere Dayanan Veblen Modeli: Bu yaklaşım dahilinde

tüketicilerin bir grup içerisinde lider olmayı amaçladıkları ve şöhret kazanmak

maksadıyla grup faaliyetlerine katıldıkları belirlenmiştir. Bu faaliyetler kapsamında

ortaya konan satın alma aktivitesi şöhretin bir göstergesi ve aidiyetin sembolü olarak

görülmektedir. Modelin sınanmasına yönelik gerçekleştirilen bir dizi çalışma

kişilerin benimsediği davranış kalıplarının toplumsal nitelikler dahilinde

kıyaslanmasını ve etki mekanizmalarını kapsamaktadır. Toplumda bazı insanların

kendilerini kültürel anlamda olduklarından farklı gösterme niyetinde olmaları yüksek

fiyatlarla satılan ve oldukça kalın kitaplara kitaplıklarının en dikkat çekici yerinde

sergilemelerine neden olmaktadır. Kişiler herhangi bir üyelikleri söz konusu

80

olmaksızın bazı gruplara sempati beslerler veya üye konumunda bulunmaya yönelik

bir hevese yönelirler. Bu gruplar referans grupları olarak adlandırılmaktadır. Bazıları

zenginliklerini diğer insanlara kanıtlamak maksadıyla kendileri için zararlı olacak

düzeyde satın alım yaparlar. Bu tip satın alımlarda amaç fizyolojiden ve güvenlikten

bağımsız olarak doğrudan doğruya statünün belli edilmesidir (İslamoğlu, 2002, s.

119).

2.3.4.2. Modern Tüketici Davranışı Modelleri

Klasik davranış modelleriyle tüketicilerin davranışlarının tamamının

açıklanamaması ve davranışlara ilişkin kaynakların açıkça belirlenememesi

araştırmacıları farklı arayışlar dahilinde harekete geçirmiştir. Bu yenilikçi anlayış

dahilinde tüketiciler satın alım süreçlerine hangi güdüler doğrultusunda

yöneldikleriyle ilgili gözlemlenmiştir. Tüketicilerin aldıkları kararların sebepleri

incelenmiş ve satın alma faaliyetinin altında yatan nedenler açıklanmaya

çalışılmıştır. Bu model dahilinde kararın verilmesine yönelik takip edilen süreçte

tüketiciler bir dizi gelişme karşısında verdikleri tepkiler ve bireysel nitelikleri

itibariyle sınıflandırılmış ve ayrıca bu süreçte çevresel etmenler irdelenmiştir.

Tanımlayıcı davranış modellerinin üç ana grupta sınıflandırılması olanak

dahilindedir. Bu modeller (İslamoğlu, 2002, s. 120):

 Engel – Kollat – Blackweel (EKB) Modeli

 Howart – Sheth Modeli

 Doğal Olayları İnceleyen Model

Engel – Kollat – Blackweel ( EKB ) Modeli: Bu modelin ismi kurucularının

isimlerinin baş harflerinden gelmektedir. Bu modelde tüketiciler aldıkları kararlar

itibariyle altı adımda değerlendirilmektedir.

 Sorunun meydana gelmesi

 Sorunun tanımlanması

 Araştırılması

81

 Alternatiflerin geliştirilmesi

 Seçilmesi

 Sonuçların değerlendirilmesi.

Tüketicinin bu aşamalardan geçmesiyle birlikte içsel ve dışsal uyarıcıların bu

aşamalar üzerindeki etkisi değerlendirilerek hangi basamakta etkinin daha şiddetli

olduğuna dair çıkarımlarda bulunulur. EKB modeli işleyişi itibariyle tüketicilerin

tüm toplumu, pazarı veya işletmeleri kapsayan bir ağ dahilinde bilgilenmelerini

sağlayan ve dikkatlerinin yoğunlaştığı, algılarının değerlendirildiği ve onaylanan

niteliklerinin belirlendiği bir dizi anlayışın genel çerçevesi içerisinde bilinç

düzeylerinin belirlenmesini amaçlamaktadır (İslamoğlu, 2002, s. 125-126).

Howart – Sheth Modeli: Bu modelde öğrenmeye ilişkin kuramlar bir dizi

sistem dahilinde ve nedensellik bağı içerisinde incelenmektedir. Modelde ortaya

konan varsayımlar itibariyle alışverişlerde yapılan satın almaların her birinin farklı

bir öneme sahip olduğu ve bir ürünün satın alınmasının öneminin başka bir üründen

az ya da çok olabileceği anlayışı hakimdir. Model dahilinde üç tip satın alma

davranışından söz edilmektedir. Bunlar (İslamoğlu, 2002, s. 128-129):

 Otomatik satın alma davranışı

 Sınırlı sorun çözme davranışı

 Sınırsız sorun çözme davranışı

Otomatik satın alma davranışı: Öğrenmenin yenilikleri keşfetme üzerine

oturtulması bu tip davranışta nadir görülen bir olgudur. Bu tip davranış satın alma

eyleminin araştırma ve inceleme dahilinde karar alınmasını gerektiren bir nitelikten

yoksun olması durumunda herhangi bir zarara uğramamaktadır. Sürekli aynı marka

yağ kullanan bir ev hanımının sonraki satın alımlarında da aynı markayı tercih

edileceği düşünülmektedir.

82

Sınırlı sorun çözme davranışı: Bu tip davranışta tüketicinin satın alma

faaliyetini gerçekleştirmeden önce gereksinim duyduğu bilgi sayısı oldukça azdır.

Tüketicinin satın alma faaliyetini yerleşik alışkanlıkları dahilinde geçmişte tercih

ettiği markalardan yana kullanmasıyla birlikte farklı markaları da mercek altına alır.

Sınırsız sorun çözme davranışı: Tüketici bir ürüne ya da markaya yönelik

geniş çaplı ve kapsamlı bilgi sahibi değildir ve bahsi geçen ürünlerin veya markaların

satın alınması sonucu beklentisini karşılama ve tatmin olma olasılığı son derece

düşüktür.

Doğal Olayları İnceleyen Model: Bu modelde esas itibariyle tüketici

davranışlarının gözlemlenmesi ve gelecek satın almalara yönelik çıkarımlarda

bulunulması amaçlanmaktadır (İslamoğlu, 2002, s. 131). Bir ürünün veya hizmetin

satın alınması için harekete geçilen andan itibaren yaşanılan her an, duygular ve

düşünceler ile girişilen eylemler mercek altına alınır (Esener, 2006, s. 55).

83

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SOSYAL MEDYADA INSTAGRAM REKLAMLARININ TÜKETİCİLERDE

OLUŞTURDUĞU ALGILAR: INSTAGRAM REKLAMLARI ÜZERİNE BİR

UYGULAMA

3.1. Metodoloji

3.1.1. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı, sosyal medya araçlarından Instagram’da yer alan

reklamların tüketicilerde oluşturduğu algıları saptamaktır.

3.1.2. Araştırmanın Önemi

Teknolojinin hızla gelişmesiyle beraber internet hayatın her alanına nüfuz

etmiş, neredeyse tüm işlemler internet üzerinden yapılır hale gelmiştir. Bir hastane

randevusunun alınması, bir faturanın ödenmesi ya da çalışmanın ana konusu ile

bağlantılı olan bir ürünün ya da hizmetin satın alınması, internet üzerinden

gerçekleştirilmektedir. Sosyal medya da, internetin insanlığa sağladığı en büyük

hizmetlerden biridir. Günümüzde internet kullanan hemen her birey sosyal medya ile

iç içe yaşamakta, sosyal ağlarda zaman geçirmektedir. Bu durum, birçok işlemde

sosyal medyanın tercih edilebilir hale gelmesini sağlamıştır. İnsanlar sosyal medyayı

seslerini duyurabilmek, fikirlerini paylaşabilmek için tercih etmektedir. Bunun

yanında sosyal medya aracılığıyla gündem takip edilebilmekte, toplumca saygın

kişilerin paylaşımları dahi anbean izlenebilmektedir. Böyle güçlü bir etkileşim

ağında elbette pazarlama faaliyetleri de kendisine yer bulmuştur.

Bu çalışma, sosyal medyada tüketicilerin karşılaştığı reklamlar karşısında

onların algılarını belirlemeyi hedeflemektedir. Her anlamda hayatımızı kaplayan ve

günümüzün aktif pazarı haline gelen sosyal medyaya yönelik olarak böyle bir

çalışmanın yapılması, büyük önem taşımaktadır. Çalışmanın literatüre önemli bir

katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

84

3.1.3. Araştırma Problemi

Araştırmanın problemi, “Sosyal medya reklamlarının tüketicilerde

oluşturduğu algılar nelerdir?” olarak belirlenmiştir. Alt problem ise “Instagram

reklamlarının tüketicilerde oluşturduğu algılar nelerdir?” olarak belirlenmiştir.

3.1.4. Araştırmanın Hipotezleri

Araştırmada kullanılacak hipotezler şu şekildedir:

H1. Katılımcıların Instagram’da yer alan reklamlara yönelik algıları ile

Instagram’da yer alan reklamlara yönelik satın alma davranışları arasında

anlamlı bir ilişki vardır.

Araştırmanın alt hipotezleri ise şu şekildedir:

H1.1. Katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik ilgileri ile Instagram’da yer

alan reklamlara yönelik algıları arasında anlamlı bir ilişki vardır.

H1.2. Katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik güvenleri ile Instagram’da

yer alan reklamlara yönelik algıları arasında anlamlı bir ilişki vardır.

H1.3. Katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik ilgileri ile Instagram’da yer

alan reklamlara yönelik satın alma davranışları arasında anlamlı bir ilişki

vardır.

H1.4. Katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik güvenleri ile Instagram’da

yer alan reklamlara yönelik satın alma davranışları arasında anlamlı bir ilişki

vardır.

3.1.5. Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini Konya İlinde ikamet eden Instagram kullanıcıları

oluşturmaktadır. Örneklem ise bu kullanıcılardan 300 tanesi olarak belirlenmiştir.

85

3.1.6. Veri Toplama Yöntemi

Araştırmada veri toplama yöntemi olarak yüz yüze anket tercih edilmiştir.

Bireylerin düşünsel, inançsal, duygusal, güdüsel ve algısal özelliklerini gözlemlemek

amacıyla yapılan çalışmalara anket adı verilmektedir (Sümbüloğlu & Sümbüloğlu,

2000). Anketler belirli amaçlara ve planlara uygun biçimde hazırlanmış soru

listelerinden oluşmaktadır. Anket uygulamasındaki amaç, elde edilen verinin

istatistiksel olarak analiz edilmesidir (Karasar, 2003).

Veri Toplama Aracı

Çalışmada veri toplama aracı olarak kullanılan anket, üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde katılımcılara ait kişisel bilgiler ile katılımcılar sosyal medyayı nasıl kullandıklarına ilişkin sorular bulunmaktadır. Anketin ikinci bölümünde sosyal medya reklamları algı ölçeği ve satın alma davranışları ölçeği kullanılmıştır. İki ölçek de Canlı (2015), Zümrüt (2016) ve Talih Akkaya’nın (2013) tezlerindeki ölçeklerden uyarlanarak oluşturulmuştur. Sosyal medya reklamları algı ölçeğinde katılımcıların Instagram reklamlarına yönelik algıları ölçülmeye çalışmıştır. Ölçek 5’li likert tipinde 14 maddeden oluşmaktadır (1= Kesinlikle katılmıyorum, 5= Kesinlikle katılıyorum). Ölçekten alınan yüksek puan pozitif algıyı gösterirken, düşük puan negatif algıyı göstermektedir. Ölçeğin güvenirliğine dair yapılan analizde ölçeğe ait Cronbach’s alpha değeri ,786 olarak bulunmuştur. Bu değer ölçeğin güvenilir seviyede olduğunu göstermektedir. Satın alma davranışları ölçeğinde Instagram reklamlarının katılımcıların satın alma davranışlarına olan etkisi incelenmiştir. Ölçek 5’li likert tipinde 11 maddeden oluşmaktadır (1= Kesinlikle katılmıyorum, 5= Kesinlikle katılıyorum). Ölçekten alınan yüksek puan yüksek satın alma davranışını gösterirken, düşük puan düşük satın alma davranışını göstermektedir. Ölçeğin güvenirliğine dair yapılan analizde ölçeğe ait Cronbach’s alpha değeri ,906 olarak bulunmuştur. Bu değer ölçeğin yüksek seviyede güvenilir seviyede olduğunu göstermektedir.

 

Verilerin Analizi

Araştırma verileri, IBM SPSS 20 programında analiz edilecektir. Analizde öncelikle anketin birinci bölümündeki katılımcıların kişisel bilgileri sosyal medyayı nasıl kullandıklarına ilişkin sorulara verilen cevaplar frekans analizi yöntemiyle incelenecektir. Daha sonrasında araştırma değişkenlerine yönelik veriler betimsel analiz yöntemiyle gösterilecektir. Son olarak araştırma hipotezlerine ilişkin analizler yapılacaktır. Bu kısımda değişkenlerin durumuna göre Pearson korelasyon analizi, bağımsız örneklem t testi veya tek yönlü varyans analizi kullanılacaktır.

Analizlerdeki anlamlılık değeri 0,05 olarak belirlenmiştir.

Bulgular

Kişisel Bilgilere İlişkin Bulgular, Katılımcıların Cinsiyetlerine İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Cinsiyet Frekans % Kadın 126 42,0 

Erkek 174 58,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %42’sinin kadın, %58’inin ise erkek olduğu bulunmuştur.

Katılımcıların Yaşlarına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Yaş Frekans Yüzde 18 yaş ve altı 39 13,0 

19-26 yaş arası 81 27,0

27-32 yaş arası 84 28,0

33-39 yaş arası 60 20,0

40 yaş ve üstü 36 12,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %13’ünün 18 yaş altında olduğu, %27’sinin 19-26 yaş arasında olduğu, %28’inin 27- 32 yaş arasında olduğu, %20’sinin 33-39 yaş arasında olduğu ve %12’sinin 40 yaş üstünde olduğu görülmektedir.

Katılımcıların Medeni Durumlarına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Medeni durum Frekans Yüzde

Bekar 165 55,0

Evli 135 45,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %55’inin bekar ve %45’inin evli olduğu görülmektedir.

Katılımcıların Eğitim Durumlarına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Eğitim durumu Frekans Yüzde

Ortaöğretim 6 2,0

Lise 66 22,0

Lisans 168 56,0

Lisansüstü 60 20,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %2’sinin ortaöğretim mezunu olduğu görülürken, %22’si lise mezunu, %56’sı lisans mezunu ve %20’si lisansüstü mezunudur.

Katılımcıların Aylık Gelirlerine İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Aylık gelir Frekans Yüzde

500-1000 TL arası 48 16,0

1001-2000 TL arası 39 13,0

2001-3000 TL arası 69 23,0

3001-4000 TL arası 72 24,0

4001 TL ve üzeri 72 24,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %16’sının aylık gelirinin 500-1000 TL arası olduğu görülürken, %13’ünün aylık geliri 1001-2000 TL arasında, %23’ünün aylık geliri 2001-3000 TL arasında, %24’ünün aylık geliri 3001-4000 TL arasında ve %24’ünün aylık geliri 4001 TL ve üzerindedir.

Katılımcıların Çalışma Durumlarına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Çalışma durumu Frekans Yüzde

Kamu çalışanı 69 23,0

Serbest meslek çalışanı 66 22,0

Ev hanımı 15 5,0

İşçi 72 24,0

Emekli 6 2,0

Öğrenci 63 21,0

İşsiz/iş arıyor 9 3,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %23’ü kamu çalışanıyken, %22’si serbest meslek çalışanı, %5’i ev hanımı, %24’ü işçi, %2’si emekli, %21’i öğrenci, %3’ü işsizdir.

Katılımcıların Sosyal Medya Araçlarında Günlük Vakit Geçirme Sürelerine İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Sosyal medyada günlük geçirilen vakit Frekans Yüzde

Hiç 9 3,0

30 dk. ve 1 saat arası 42 14,0

1-3 saat arası 177 59,0

3-5 saat arası 60 20,0

5 saatten fazla 12 4,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %3’ünün sosyal medya araçlarında hiç vakit geçirmediği görülürken, %14’ü 30 dk. ve 1 saat arası, %59’ü 1-3 saat arası, %20’si 3-5 saat arası ve %4’ü 5 saatten fazla vakit geçirmektedir.

Katılımcıların En Çok Ziyaret Ettikleri Sosyal Medya Aracına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları En çok ziyaret edilen sosyal medya aracı Frekans Yüzde

Instagram 123 41,0

Facebook 90 30,0

Twitter 57 19,0

Snapchat 12 4,0

Linkedin 9 3,0

Cevap vermeyen 9 3,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %41’i en çok ziyaret ettikleri sosyal medya aracı olarak Instagram’ı belirtmişken, %30’u Facebook’u, %19’u Twitter’ı, %4’ü Snapchat’i ve %3’ü Linkedin’i belirtmiştir. Katılımcıların %3’ü bu soruya cevap vermemiştir.

Katılımcıların Instagram’ı Ziyaret Etme Sıklıklarına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Instagram’ı ziyaret etme sıklığı Frekans Yüzde

Her zaman 96 32,0

Sıkça 123 41,0

Bazen 72 24,0

Hiçbir zaman 9 3,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %32’si Instagram’ı her zaman ziyaret ettiklerini belirtirken, %41’i sıkça, %24’ü bazen ziyaret ettiklerini belirtmiştir. Katılımcıların %3’ü Instagram’ı hiçbir zaman ziyaret etmediklerini belirtmiştir.

Katılımcıların Instagram’da Günlük Vakit Geçirme Sürelerine İlişkin

Frekans Analizi Sonuçları Instagram’da günlük geçirilen vakit

Frekans Yüzde

Yarım saatten az 9 3,0

Yarım saat ile 1 saat arası 42 14,0

1 saat ile 3 saat arası 96 32,0

3 saat ile 5 saat arası 135 45,0

5 saatten fazla 18 6,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %3’ü bir günde Instagram’da yarım saatten az vakit geçirirke , %14’ü yarım saat ile 1 saat arası, %32’si 1 saat ile 3 saat arası, %45’i 3 saat ile 5 saat arası ve %6’sı 5 saatten fazla vakit geçirmektedir.

Katılımcıların Instagram’ı Reklamlarına Yönelik İlgilerine İlişkin Frekans Analizi Sonuçları

Instagram reklamları ilginizi çekiyor mu?

Frekans Yüzde

Evet 270 90,0

Hayır 21 7,0

Cevap vermeyen 9 3,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %90’ı Instagram reklamlarının ilgilerini çektiğini düşünürken, %7’si Instagram reklamlarının ilgilerini çekmediğini belirtmiştir. Katılımcıların %3’ü bu soruyu cevapsız bırakmıştır.

Katılımcıların Instagram Reklamlarındaki Takip Ettikleri Markaların

Reklamlarına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Instagram reklamlarında takip ettiğiniz markaların reklamlarına tıklıyor musunuz?

Frekans Yüzde

Evet 258 86,0

Hayır 15 5,0

Cevap vermeyen 27 9,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %86’sı Instagram reklamlarındaki takip ettikleri markaların reklamlarına tıkladıklarını belirtirken, %5’i bu reklamlara tıklamadıklarını belirtmiştir. Katılımcıların %9’u bu soruyu cevapsız bırakmıştır.

 

Katılımcıların Instagram Reklamlarına Olan Güvenlerine İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Instagram reklamlarına güveniyor musunuz?

Frekans Yüzde

Evet 177 59,0

Hayır 93 31,0

Cevap vermeyen 30 10,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %59’u Instagram reklamlarına güvendiklerini belirtirken, %31’i güvenmediklerini belirtmiştir. Katılımcıların %10’u bu soruyu cevapsız bırakmıştır.

Katılımcıların Instagram Reklamlarındaki En Çok Tıkladıkları Kategorilere İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Instagram reklamlarında ilgilendiğiniz markalar veya ürünler arasında en çok tıkladığınız kategoriler hangileridir?

Frekans Yüzde

İletişim (medya) 96 32,0

Beyaz Eşya 123 41,0

Teknolojik Ürünler 147 49,0

Temizlik Ürünleri (deterjan) 63 21,0

Kişisel Bakım (kozmetik) 177 59,0

 

Gıda 72 24,0

Mobilya, Ev Tekstili 99 33,0

Konfeksiyon 54 18,0

Akaryakıt 75 25,0

İçecek 21 7,0

İnşaat ve Yapı Malzemeleri 27 9,0

Otomotiv 90 30,0

Estetik 54 18,0

Takı 93 31,0

Banka 72 24,0

Spor 117 39,0

Turizm, Seyahat 114 38,0

Oyun, Hobi 90 30,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %59’u Instagram reklamlarından en çok kişisel bakım ürünleri kategorisinde olanlara tıkladığını belirtirken, %41’i beyaz eşya, %49’u teknolojik ürünler, 21’i temizlik ürünleri, %32’si iletişim(medya), %24’ü gıda, %33’ü mobilya, %18’i konfeksiyon, %25’i akaryakıt, %7’si içecek, %9’u inşaat ve yapı malzemeleri, %30’u otomotiv, %18’i estetik, %31’i takı, %24’ü banka, %39’u spor, %38’i turizm, %30’u oyun kategorisindeki reklamlara tıkladıklarını belirtmiştir.

Katılımcıların Instagram Reklamlarındaki En Çok Tıkladıkları Kategorilere İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Dikkatinizi çeken Instagram reklamlarından hangilerini daha çok beğeniyorsunuz?

Frekans Yüzde

Hareketli video 72 24,0

Etkileyici görsel 117 39,0

Marka kişiliğini yansıtan reklam 72 24,0

Ürünü gösteren reklam 132 44,0

Marka yüzünü öne çıkaran reklam (ünlü

oyuncu)

27 9,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %44’ü dikkatlerini çeken Instagram reklamlarından ürün gösteren reklamları beğendiklerini belirtirken, %39’u etkileyici görselleri, %24’ü marka kişiliğini yansıtan reklamları, %24’ü hareketli videolu reklamları, %9’u marka yüzünü öne çıkaran reklamları beğendiklerini belirtmiştir.

Katılımcıların Instagram Reklamları Aracılığıyla Ürün Satın Almalarına İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Instagram reklamları aracılığıyla

ürün satın aldınız mı?

Frekans Yüzde

Evet 252 84,0

Hayır 21 7,0

Cevap vermeyen 27 9,0

Toplam 300 100,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %84’ü Instagram reklamları aracılığıyla ürün satın aldıklarını belirtirken, %7’si Instagram reklamları aracılığıyla ürün satın almadıklarını belirtmiştir. Katılımcıların %9’u bu soruyu cevapsız bırakmıştır.

Katılımcıların Instagram Reklamları Aracılığıyla Ürün Alırken En Çok Dikkat Ettikleri Faktörlere İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Instagram reklamları aracılığıyla ürün satın alırken dikkat ettiğiniz en önemli faktör hangisidir?

Frekans Yüzde

Marka 51 17,0

Kalite 72 24,0

Reklam 39 13,0

Ambalaj-Görünüş 33 11,0

Fiyat 93 31,0

Ünlü oyuncu 30 10,0

Ünsüz oyuncu 3 1,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %17’si Instagram reklamları aracılığıyla ürün satın alırken marka faktörüne dikkat ettiğini belirtirken, %24’ü kalite faktörüne, %13’ü reklam faktörüne, %11’i ambalajgörünüş faktörüne, %31’i fiyat faktörüne, %10’u ünlü oyuncu faktörüne ve %1’i ünsüz oyuncu faktörüne dikkat ettiğini belirtmiştir.

Katılımcıların Instagram Reklamları Aracılığıyla Ürün Satın Alma Nedenlerine İlişkin Frekans Analizi Sonuçları Instagram reklamları aracılığıyla ürün satın alma nedeniniz?

Frekans Yüzde

Güvenilir olması 21 7,0

Kolay erişilmesi 66 22,0

Fiyat avantajı 126 42,0

Eve teslim edilmesi 30 10,0

Çeşit fazlalığı 18 6,0

Takipçi ve beğeni sayısı 27 9,0

Müşteri memnuniyeti mesajları 15 5,0

Zaman kaybının olmaması 36 12,0

Ünlülerin ürünü önermesi 9 3,0

Frekans analizi sonrasında bulunan sonuçlar incelendiğinde katılımcıların %7’si Instagram reklamları aracılığıyla ürün satın alma nedeni olarak güvenilir olmalarını belirtirken, %22’si kolay erişilmelerini, %42’si fiyat avantajını, %10’u eve teslim edilmesini, %6’sı çeşit fazlalığını, %9’u takipçi ve beğeni sayısını, %5’i müşteri memnuniyeti mesajlarını, %12’si zaman kaybının olmamasını ve %3’ü ünlülerin ürünü önermesini belirtmiştir.

Araştırma Değişkenlerine İlişkin Bulgular

19. Instagram Reklamları Algı Ölçeğine İlişkin Betimsel Analiz Sonuçları N Minimum Maksimum Ortalama Std. Sapma Instagram reklamları algısı 273 2,00 4,57 3,72 ,48 Yapılan betimsel analiz sonucunda Instagram reklamları algı ölçeğinden katılımcıların aldığı ortalama puan 3,72±0,48 olarak bulunmuştur. Bu değer katılımcıların Instagram reklamları hakkında pozitif bir algıya sahip olduğu şeklinde yorumlanabilir.

20. Satın Alma Davranışları Ölçeğine İlişkin Betimsel Analiz Sonuçları N Minimum Maksimum Ortalama Std. Sapma Satın alma davranışları 273 1,36 5,00 3,58 ,72 Yapılan betimsel analiz sonucunda satın alma davranışları ölçeğinden katılımcıların aldığı ortalama puan 3,58±0,72 olarak bulunmuştur. Bu değer, Instagram reklamlarının katılımcıların satın alma davranışlarını olumlu etkilediği şeklinde yorumlanabilir.

 

Araştırma Hipotezlerine İlişkin Bulgular

21. Instagram Reklamları Algısı ile Satın Alma Davranışı Arasındaki İlişkiye Yönelik Pearson Korelasyon Analizi Sonuçları Satın alma davranışı Instagram reklamları algısı r ,709 p ,000 Yapılan Pearson korelasyon analizi sonuçlarına göre katılımcıların Instagram reklamları algıları ile satın alma davranışları arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur, r = ,709 , p < ,05. Bu sonuca göre 1. hipotez kabul edilmiştir.

Instagram Reklamları Algısıyla İlişkili Hipotezlere İlişkin Bulgular

22. Instagram’daki Reklamlara Yönelik İlgi ile Instagram Reklamları Algısı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları Instagram reklamları ilginizi çekiyor mu?

N Ort. SS t P Instagram reklamları algısı

Evet 248 3,72 ,49-,040 ,968

Hayır 19 3,72 ,34

Yapılan bağımsız örneklem t-testi sonuçlarına göre katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik ilgi durumları ile Instagram reklamları algıları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır, t = -,040 , p > ,05. Bu sonuca göre 1. alt hipotez reddedilmiştir.

23. Instagram’daki Reklamlara Yönelik Güven ile Instagram Reklamları Algısı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları Instagram reklamlarına güveniyor musunuz?

N Ort. SS t P Instagram reklamları algısı

Evet 163 3,69 ,50 -1,333 ,184

Hayır 85 3,78 ,47

Yapılan bağımsız örneklem t-testi sonuçlarına göre katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik güvenleri ile Instagram reklamları algıları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır, t = -1,333 , p > ,05. Bu sonuca göre 2. alt hipotez reddedilmiştir.

Satın Alma Davranışlarıyla İlişkili Hipotezlere İlişkin Bulgular

24. Instagram’daki Reklamlara Yönelik İlgi ile Satın Alma Davranışı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları Instagram reklamları ilginizi çekiyor mu?

N Ort. SS t P

Satın alma davranışı

Evet 248 3,61 ,73

1,080 ,281

Hayır 19 3,42 ,46

Yapılan bağımsız örneklem t-testi sonuçlarına göre katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik ilgi durumları ile satın alma davranışları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır, t = 1,080, p > ,05. Bu sonuca göre 3. alt hipotez reddedilmiştir.

25. Instagram’daki Reklamlara Yönelik Güven ile Satın Alma Davranışı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bağımsız Örneklem T Testi Sonuçları Instagram reklamlarına güveniyor musunuz?

N Ort. SS t P

Satın alma davranışı

Evet 163 3,58 ,76

-,601 ,548

Hayır 85 3,64 ,66

Yapılan bağımsız örneklem t-testi sonuçlarına göre katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik güvenleriile satın alma davranışları arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır, t = -,601, p > ,05. Bu sonuca göre 4. alt hipotez reddedilmiştir.

 

SONUÇ

Teknoloji alanında günden güne yaşanan gelişme ve ilerlemeler sonucunda ortaya çıkan yeni sanal alanlar, toplumu doğrudan etkisi altına almaktadır. Yaşanan bu dönüşüm, insanların günlük hayatlarına belli başlı yenilikler olarak yansımaktadır. Bunun yanı sıra insanların iş hayatları da teknolojinin bu sosyal değişiminden etkilenmektedir. Günümüzde en önemli kavramlardan biri haline gelen sosyal medya, iletişim ve teknoloji alanları üzerinde büyük etki gücüne sahiptir. Sosyal medyanın erişim gücü firmaların da dikkatini çekmiştir ve bu durum onları bu alanda çalışmalar yapmaya ve kendilerini dönüştürmeye itmiştir. Bu doğrultuda ortaya çıkan online reklamcılık anlayışı, getirmiş olduğu pek çok avantajlarla geleneksel reklamcılığa önemli bir alternatif oluşturmuş ve geleneksel reklamcılık anlayışını da derinden etkilemiştir. Günümüzde sosyal medyada reklam olgusu ulaştığı geniş kitleler sayesinde önemli bir reklamcılık alanı haline gelmiştir. Teknolojide yaşanan gelişmeler sonucunda sosyal medya ve online reklamcılığın etkisiyle birlikte insanlar pek çok günlük aktivitelerini internet üzerinden gerçekleştirmeye başladılar. İnsanlar akla gelebilecek her alandaki alışverişlerini internet üzerinden gerçekleştirmeyi tercih etmektedirler.

Sosyal Medyada zayman geçiren kullanıcıların Yaş, cinsiyet, iş, demografik dağlımı Bu araştırmada sosyal medya reklamlarının tüketicilerde oluşturduğu algıların incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Instagram reklamlarına yönelik bir araştırma yapılmıştır. Araştırmada katılımcıların Instagram reklamlarına yönelik algıları ve bu reklamlara yönelik satın alma davranışlarının demografik bilgilerle ve kişilerin sosyal medya kullanımlarıyla olan ilişkisi incelenmiştir. Bulunan sonuçlar incelendiğinde, katılımcıların % 42’si kadın, % 58’i erkektir. Katılımcıların %13’ü 18 yaş ve altı, % 27’si 19-26 yaş arası, %28’i 27-32 yaş arası, %20’si 33-39 yaş arası, %12’si 40 yaş ve üstünden oluşmaktadır. Katılımcıların %55’i bekar, %45’si ise evlidir. Katılımcıların eğitim oranları %2’si ortaöğretim, %22’si lise, %56’sı lisans ve %20’si de lisansüstüdür. Katılımcıların aylık gelirlerine bakarsak yüksek gelirli oranlarda % 24’ü 2001-3000 ve 3001-4000 TL olduğunu belirlenmiştir. Katılımcıların çalışma durumları %23’ü kamu çalışanı, %22’si serbest meslek çalışanı, %5’i ev hanımı, %24’ü işçi, % 2’si emekli, %21’i öğrenci ve %3’ü de iş arayanlardan oluşmaktadır. Katılımcıların sosyal medyada genellikle günlük 1-3 saat arası vakit geçirdiği görülürken, katılımcıların en çok ziyaret ettikleri sosyal medya aracının Instagram olduğu bulunmuştur. Katılımcılar Instagram’ı sıkça ziyaret ettiklerini belirtirken günlük 1-3 saat arası vakit geçirdiklerini belirtmişlerdir. Katılımcılar, Instagram reklamlarının ilgilerini çektiğini, bu reklamlara tıkladıklarını ve bu reklamlara güvendiklerini belirtmişlerdir. Katılımcıların Instagram reklamlarında en çok kişisel bakım ürünleri ve teknolojik ürünlere tıklarken, en az tıklanan kategoriler içecekler ve inşaat ve yapı malzemeleri olarak bulunmuştur. Katılımcılar Instagram reklamlarından en çok ürünü gösteren reklamları ve etkileyici görselleri beğendiklerini belirtirken, marka yüzünü bir ünlü oyuncu kullanarak öne çıkaran reklamları ise beğenmediklerini belirtmişlerdir. Katılımcıların büyük çoğunluğu Instagram reklamları aracılığıyla ürün aldıklarını belirtirken, ürün satın alırken ürünlerin en çok kalitesi ve fiyat faktörüne dikkat ettikleri görülmüştür. Katılımcıların Instagram reklamları aracılığıyla ürün alırken fiyat avantajına önem verdikleri görülürken, ünlülerin ürünü önermesini veya müşteri memnuniyeti mesajlarını önemsemedikleri görülmüştür. Katılımcıların Instagram reklamları hakkında pozitif bir algıya sahip oldukları görülürken, Instagram reklamlarının katılımcıların satın alma davranışlarını olumlu etkilediği görülmüştür. Hipotezlere bakıldığında ise, katılımcıların Instagram’da yer alan reklamlara yönelik algıları ile Instagram’da yer alan reklamlara yönelik satın alma davranışları arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna göre katılımcıların Instagram’da yer alan reklamlara yönelik algıları pozitif bir şekilde değişim gösterdiğinde satın alma davranışları da artış göstermektedir. Bunların yanı sıra, katılımcıların Instagram’daki reklamlara yönelik ilgilerinin ve güvenlerinin, katılımcıların Instagram’da yer alan reklamlara yönelik algıları ile Instagram’da yer alan reklamlara yönelik satın alma davranışlarına herhangi bir şekilde etki etmediği görülmüştür.

 

Sonuca destek çalışmalardan bahsedecek olursak

instagramdan alışveriş yapan kullanıcıların reklamlardan etkilenmeleri ile insanların instagrama karşı davranışlarını ele almıştır. Instagram’ın çok yeni olmasından dolayı müşterilerin farklı tepkilerde bulunmadığı ve sürekli Instagram kullanan kişilerin farklı davranışlara yöneldiği görülmektedir. Canlı  yaptığı araştırmada sosyal medyadaki reklamların tüketici davranışlarına olan etkisini incelemiştir. Araştırmada tüketicilerin sosyal medya reklamlarına dair düşünceleri üzerine çalışılmıştır. Sosyal medyanın büyük bir ticari sektör olduğu, ziyaretçilerin son baktığı ürünlerle ilgili reklamların gösterildiği ve gösterilen reklamların tüketiciye o ürünün mantıklı bir seçim olduğu izlenimini verdiği sonucuna varılmıştır.

 

ÖNERİLER

- Daha büyük örneklemlerle mesela Türkiye geneli bölge bölge belli yaş gruplarına ayırarak hangi reklamlara daha çok ilgi duyup beğendikleri üzerine araştırma yapılabilir.

- Instagram da ki hasthagler üzerinden reklamlara ya da görsellere ilgi duyma üzerine araştırma yapılabilir.

- Instagram reklamlarına geliştirmeye yönelik tüketicilerle anket çalışmaları yapılabilir.

- Tüketicilerin ilgilerini çeken reklam türleri belirlenmeye çalışılarak markalara öneriler sunulabilir.

biz size nasıl yardımcı olabiliriz

 

Bize nerdeden ve aşağıdaki kisteden hangi kelimeler ile ulaştınız.

Arnavutköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Arnavutköy Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Boğazköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bolluca Web tasarım - Seo - internet sitesi, Haraççı Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merkez Köyler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Taşoluk Web tasarım - Seo - internet sitesi, Avcılar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Avcılar Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ambarlı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cihangir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Denizköşkler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Firüzköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gümüşpala  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Parseller  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tahtakale  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Üniversite  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşilkent Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bağcılar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bağcılar İlçesi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bağcılar Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bağlar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Barbaros  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Demirkapı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fevziçakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Göztepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güneşli  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hürriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İnönü  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kazımkarabekir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kemalpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kirazlı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mahmutbey  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sancaktepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yavuzselim  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yenigün  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yıldıztepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yüzyıl Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bahçelievler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bahçelievler Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Basınsitesi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çobançeşme  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fevziçakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hürriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kocasinan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şirinevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Siyavuşpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Soğanlı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yayala  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yenibosna  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zafer Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bakırköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bakırköy Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ataköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Basınköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cevizlik  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Florya  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kartaltepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Osmaniye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sakızağacı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şenlik  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşilköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşilyurt  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zeytinlik  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zuhuratbaba Web tasarım - Seo - internet sitesi, Başakşehir Web tasarım - Seo - internet sitesi, Başakşehir Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Altınşehir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atışalanı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bahçeşehir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güvercintepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İkitelli  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kayabaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mehmetakif  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Onurkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Oyakkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şahintepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şamlar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ziyagökalp Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bayrampaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bayrampaşa Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cevatpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İsmetpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kartaltepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kocatepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Muratpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Numunebağ  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Orta  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Terazidere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Vatan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yenidoğan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yıldırım Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beşiktaş Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beşiktaş Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Abbasağa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Akatlar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Arnavutköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Balmumcu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bebek Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cihannüma Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dikilitaş Web tasarım - Seo - internet sitesi, Etiler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gayrettepe Web tasarım - Seo - internet sitesi, Konaklar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kuruçeşme Web tasarım - Seo - internet sitesi, Levazım Web tasarım - Seo - internet sitesi, Levent Web tasarım - Seo - internet sitesi, Maçka Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mecidiye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Muradiye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nispetiye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ortaköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sinanpaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Türkali Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ulus Web tasarım - Seo - internet sitesi, Valideçeşme Web tasarım - Seo - internet sitesi, Vişnezade Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yıldız Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beylikdüzü Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beylikdüzü Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Adnankahveci  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Barış  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beykent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bizimkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Büyükşehir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dereağzı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gürpınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kavaklı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Marmara  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Megakent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pınartepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sahil  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yakuplu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beyoğlu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beyoğlu Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Arapcamii  Web tasarım - Seo - internet sitesi,Asmalımescit  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bedrettin  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bereketzade  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bostan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bülbül  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Camiikebir Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çatmamescit  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cihangir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dolapdere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Emekyemez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Evliyaçelebi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Firuzağa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Galatasaray  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gümüşsuyu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hacıahmet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hacıhüsrev  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hacımimi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Halıcıoğlu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hasköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hüseyinağa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İstiklal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kabataş  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kadımehmetefendi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kalyoncukulluğu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kamerhatun Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kaptanpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karaköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karamustafapaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kasımpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Katipmustafaçelebi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Keçecipiri  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kemankeş  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kılıçalipaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kocatepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçükpiyale  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kulaksız  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kuloğlu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Müeyyetzade  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ömeravni  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Örnektepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Piripaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Piyalepaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pürtelaş  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şahkulu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şehitmuhtar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şişhane  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sururimehmetefendi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sütlüce  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Taksim  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tarlabaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tepebaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tomtom  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yahyakahya Web tasarım - Seo - internet sitesi, Büyükçekmece Web tasarım - Seo - internet sitesi, Büyükçekmece Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, 19mayıs  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ahmediye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Alkent2000  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atatürk  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bahçelievler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Celaliye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dizdariye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güzelce  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hürriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kamiloba  Web tasarım - Seo - internet sitesi,Karaağaç  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kumburgaz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mimaroba  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mimarsinan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Muratbey  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Muratçeşme  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sinanoba  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tepecik  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Türkoba  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ulus Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çatalca Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çatalca Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Binkılıç Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çiftlikköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karacaköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merkez Köyler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenler Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Birlik  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çiftehavuzlar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Davutpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fevziçakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Havaalanı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karabayır  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kazımkarabekir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kemer  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Menderes  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mimarsinan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Namıkkemal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nenehatun  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Oruçreis  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sanayi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tuna  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Turgutreis  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yavuzselim Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenyurt Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenyurt Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ardıçlı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çakmaklı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güzelyurt  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Haramidere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hoşdere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İncirtepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İnönü  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kıraç  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mehterçeşme  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Muhacir Web tasarım - Seo - internet sitesi, Eyüp Web tasarım - Seo - internet sitesi, Eyüp Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Akşemsettin  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Alibeyköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çırçır  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cuma  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Defterdar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Düğmeciler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Emniyettepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esentepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Göktürk  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güzeltepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İslambey  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kemerburgaz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kemer Country  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mimarsinan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mithatpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nişanca  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ortakçılar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Rami  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sakarya  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Silahtarağa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Topçular  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşilpınar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Aksaray  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Balat  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beyazıt  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cankurtaran  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cerrahpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çapa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çemberlitaş  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cevizlibağ  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Davutpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Eminönü  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fener  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fevzipaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fındıkzade  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Haseki  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karagümrük  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kocamustafapaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçükmustafapaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kumkapı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Laleli Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mahmutpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mercan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nuriosmaniye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Samatya  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şehremini  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sirkeci  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sofular  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Süleymaniye Sultanahmet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tahtakale  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Topkapı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Unkapanı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Vefa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yavuzselim  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yedikule Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gaziosmanpaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gaziosmanpaşa Merkez Bağlarbaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Barbaroshayrettinpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fevziçakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Göztepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hürriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karadeniz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karayolları  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karlıtepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçükköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mevlana  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pazariçi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sarıgöl  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şemsipaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yenidoğan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yıldıztabya Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güngören Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güngören Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Abdurrahmannafızgürman  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Akıncılar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gençosman  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güneştepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güven  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Haznedar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mareşal Çakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mehmetnezihiözmen  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merter  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sanayi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tozkoparan Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kâğıthane Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kağıthane Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çağlayan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çeliktepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Emniyetevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gültepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gürsel  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hamidiye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Harmantepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hürriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi,Mehmetakifersoy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nurtepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ortabayır  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sanayii  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Seyrantepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şirintepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Talatpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Telsizler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yahyakemal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşilce  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zincirlikuyu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçükçekmece Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçükçekmece Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atakent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atatürk  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Aytaç  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cennet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beşyol  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fevziçakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gültepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Halkalı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İnönü  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İstasyon  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kanarya  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kartaltepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mehmetakif  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sefaköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Söğütlüçeşme  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sultanmurat  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tevfikbey  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yarımburgaz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşilova Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sarıyer Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sarıyer Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Aydınevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Baltalimanı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bahçeköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Büyükdere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Camitepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çayırbaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Darüşşafaka  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Emirgan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatihsultanmehmet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ferahevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İstinye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kazımkarabekir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kemer  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kireçburnu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kocataş  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Maden  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ömürtepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Poligon  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pttevleri  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Reşitpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Rumelihisarı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Rumelikavağı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şenevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tarabya  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeniköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Silivri Web tasarım - Seo - internet sitesi, Silivri Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çanta Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merkez Köyler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Selimpaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sultangazi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sultangazi Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cebeci  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esentepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gazi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Habipler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İsmetpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kazımkarabekir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Malkoçoğlu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sultançiftliği  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Uğurmumcu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yayla  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yunusemre  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zübeydehanım Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şişli Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şişli Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, 19mayıs  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ayazağa  Web tasarım - Seo - internet sitesi,Bozkurt  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Duatepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ergenekon  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esentepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Eskişehir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Feriköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fulya  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gülbahar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Halaskargazi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Halideedipadıvar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Halilrıfatpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Harbiye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Huzur  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İnönü  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İzzetpaşaçiftliği  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kaptanpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kurtuluş  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kuştepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mahmutşevketpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Maslak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mecidiyeköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Meşrutiyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nişantaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Okmeydanı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Osmanbey  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pangaltı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Paşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Teşvikiye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Topağacı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Paşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zeytinburnu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zeytinburnu İlçesi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zeytinburnu Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beştelsiz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çırpıcı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gökalp  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kazlıçeşme  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Maltepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merkezefendi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nuripaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Seyitnizam  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sümer  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Telsiz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Veliefendi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yenidoğan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşiltepe Web tasarım - Seo - internet sitesi, Adalar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Adalar Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Büyükada-Maden Web tasarım - Seo - internet sitesi, Büyükada-Nizam Web tasarım - Seo - internet sitesi, Heybeliada Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kınalıada Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ataşehir Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ataşehir Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atatürk Web tasarım - Seo - internet sitesi, Barbaros Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esatpaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ferhatpaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fetih Web tasarım - Seo - internet sitesi, İçerenköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, İnönü  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kayışdağı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçükbakkalköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mustafakemal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Namıkkemal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Örnek  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeniçamlıca  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yenisahra Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beykoz Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beykoz Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Acarkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Acarlar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Anadoluhisarı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Anadolukavağı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Baklacı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beykoz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Camlıbahçe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çavuşbaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çengeldere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çiftlik  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çiğdem  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çubuklu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Göktürk Web tasarım - Seo - internet sitesi, Göztepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gümüşsuyu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İncirliköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kanlıca  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kavacık Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çekmeköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çekmeköy Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Alemdağ Web tasarım - Seo - internet sitesi, Aydınlar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çamlık Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çatalmeşe Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ekşioğlu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güngören Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hamidiye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hüseyinli Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kirazlıdere Web tasarım - Seo - internet sitesi, Koçullu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mehmet Akif Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mimar Sinan Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nişantepe Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ömerli Web tasarım - Seo - internet sitesi, Reşadiye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sırapınar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Soğukpınar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sultançiftliği Web tasarım - Seo - internet sitesi, Taşdelen Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kadıköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kadıköy Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Acıbadem  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bostancı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Caddebostan  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Caferağa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dumlupınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Eğitim  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Erenköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fenerbahçe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Feneryolu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fikirtepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Göztepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hasanpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kozyatağı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Koşuyolu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merdivenköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Odokuzmayıs  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Osmanağa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Rasimpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sahrayıcedit  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Suadiye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zühtüpaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kartal Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kartal Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atalar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çarşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cevizli  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cumhuriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esentepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gümüşpınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hürriyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Karlıtepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kartal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kordonboyu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Orhantepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Orta  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Petroliş  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Rahmanlar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Soğanlık  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Topselvi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Uğurmumcu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yakacık Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yalı Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yukarı Web tasarım - Seo - internet sitesi, Maltepe Web tasarım - Seo - internet sitesi, Maltepe Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Adatepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Altay  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Altıntepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Aydınevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bağlarbaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Başıbüyük  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Büyükbakkalköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cevizli  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dragos  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esnkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ferhatpaşa  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Feyzullah  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fındıklı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Girne  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gülensu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gülensuyu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İdealtepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçükyalı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yalı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zümrütevler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pendik Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pendik Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ahmetyesevi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bahçelievler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Batı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Camçeşme  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çamlık  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çarşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çınardere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Doğu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dolayoba  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dumlupınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenyalı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fevzi Çakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güllübağlar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güzelyalı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Harmandere  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kavakpınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kaynarca  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kurtköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Orhangazi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Orta  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ramazanoğlu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sanayi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sapanbağları  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şeyhli  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Velibaba  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yayalar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yenişehir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yeşilbağlar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sancaktepe Web tasarım - Seo - internet sitesi, Abdurrahmangazi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Akpınar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atatürk Web tasarım - Seo - internet sitesi, Emek Web tasarım - Seo - internet sitesi, Eyüp Sultan Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hilal Web tasarım - Seo - internet sitesi, İnönü Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kemal Türkler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Meclis Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merve Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mevlana Web tasarım - Seo - internet sitesi, Osmangazi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Paşaköy Web tasarım - Seo - internet sitesi, Safa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sarıgazi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Veysel Karani Yenidoğan Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yunus Emre Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sultanbeyli Web tasarım - Seo - internet sitesi, Abdurrahmangazi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Adil Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ahmet Yesevi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Akşemsettin Web tasarım - Seo - internet sitesi, Battalgazi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatih Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hamidiye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hasanpaşa Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mecidiye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mehmet Akif Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mimar Sinan Web tasarım - Seo - internet sitesi, Necip Fazıl Web tasarım - Seo - internet sitesi, Orhangazi Web tasarım - Seo - internet sitesi, Turgut Reis Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yavuz Selim Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şile Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şile Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ağda Web tasarım - Seo - internet sitesi, Merkez Köyler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tuzla Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tuzla Merkez Web tasarım - Seo - internet sitesi, Akfırat Web tasarım - Seo - internet sitesi, Aydınlı Web tasarım - Seo - internet sitesi, İçmeler Web tasarım - Seo - internet sitesi, İstasyon Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mimarsinan Web tasarım - Seo - internet sitesi, Orhanlı Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tersaneler Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ümraniye Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ümraniye Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ademyavuz  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Altınşehir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Armağanevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Aşşağıdudullu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Atakent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Cemil  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çakmak  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çamlık  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Dumlupınar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Elmalıkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenkent  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Esenşehir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fatihsultanmehmet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Hekimbaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Huzur  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ihlamurkuyu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İnkilap  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İstiklal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kazımkarabekir  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Madenler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Mehmetakif  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Namıkkemal  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Necipfazıl  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Parseller  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Saray  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Site  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Şerifali  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tantavi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tatlısu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Tepeüstü  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Topağacı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yamanevler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yukarıdudullu Web tasarım - Seo - internet sitesi, Üsküdar Web tasarım - Seo - internet sitesi, Üsküdar Merkez  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Acıbadem  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Altunizade  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ayazma  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bahçelievler  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Barbaros  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Beylerbeyi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Bulgurlu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Burhaniye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çamlıca  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çengelköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Çiçekçi  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Doğancılar  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Emek  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Emniyet  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Ferah  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Fıstıkağacı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Gülfemhatun  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Güzeltepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İcadiye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, İhsaniye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kandilli  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kısıklı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küçüksu  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kuleli  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Küplüce  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Kuzguncuk  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Libadiye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Muratreis  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Nakkaştepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Pazarbaşı  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Selimiye  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Sultantepe  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Vaniköy  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Yavuztürk  Web tasarım - Seo - internet sitesi, Zeynepkamil Mahallesi Web tasarım - Seo - internet sitesi,